Zuid-Koreaan en niet Rus gaat Interpol leiden

Kim is de opvolger van de Chinees Meng Hongwei. Die verdween eerder dit jaar tijdens een bezoek aan China. Later bleek dat Meng daar was opgepakt op verdenking van corruptie. Kim Jong-yang was al sinds begin oktober waarnemend voorzitter van de organisatie. 

De verkiezing van de Zuid-Koreaan Kim is een tegenvaller voor Rusland. De Russische vicevoorzitter van Interpol Aleksander Prokoptsjoek, geen onbekende voor Russisch president Vladimir Poetin, gold als de favoriet om de grotendeels ceremoniële topfunctie in de wacht te slepen. Critici waren bezorgd en vreesden dat het Kremlin misbruik zou maken van zijn benoeming.

Kremlin

Aanleiding voor de bezorgdheid was een incident in Madrid in mei. Poetin-vijand Bill Browder dacht dat hij daar veilig was, tot agenten in zijn hotelkamer verschenen met een arrestatiebevel van Interpol. Browder, die wereldwijd lobbyt voor wetten die mensenrechtenschendingen van Rusland bestraffen, werd in het hart van de Spaanse hoofdstad gearresteerd in opdracht van het Kremlin.

De korte arrestatie – Browder werd enkele uren later vrijgelaten door de Spaanse politie – toont volgens critici aan dat Rusland er steeds vaker in slaagt de internationale politiedienst Interpol te gebruiken om politieke tegenstanders overal ter wereld te achtervolgen. Zij vreesden dan ook dat Rusland zijn invloed binnen Interpol zou verankeren, als de politiedienst woensdag een Rus zou benoemen tot nieuwe topman.

Amerikaanse senatoren riepen president Trump maandag op om zijn “stem en invloed” te gebruiken om te voorkomen dat “Poetin en andere dictators” Interpol kunnen misbruiken en hervormingen dwarsbomen. Oekraïne en Litouwen dreigden hun lidmaatschap van Interpol op te zeggen bij de benoeming van Prokoptsjoek.

Zij stelden dat Rusland voortdurend probeert arrestatieverzoeken voor politieke tegenstanders, zoals Bill Browder en oppositiepolitici, ingewilligd te krijgen bij Interpol. Dit heeft tot gevolg dat de tegenstanders worden aangehouden en mogelijk uitgeleverd aan Rusland.

Ook andere landen met autoritaire regeringen proberen steeds vaker te profiteren van Interpol in de jacht op dissidenten, stellen mensenrechtenorganisaties. Sinds 2003 is het aantal arrestatieverzoeken via de politiedienst vertienvoudigd, tot ruim 13.000 in 2017. Het is niet bekend hoeveel van die verzoeken politiek zijn gemotiveerd, maar de Britse organisatie Fair Trials zegt duidelijke tekenen van politieke beïnvloeding te zien. Onder meer uit Centraal-Aziatische landen, Venezuela en Turkije.

Zo werd een criticus van de Turkse president Erdogan vorig jaar net als Browder aangehouden in Spanje na een Interpol-verzoek. En een adviseur van de Russische oppositieleider Aleksej Navalny wilde zijn moeder op Cyprus bezoeken, maar belandde via Interpol drie weken achter de tralies tot Ruslands uitleveringsverzoek ongegrond werd verklaard.

Beperkte macht

De macht van de nieuwe baas is beperkt. De topman zit weliswaar commissies voor die de koers van de organisatie uitstippelen, maar op papier heeft hij geen invloed op de beslissing of een arrestatieverzoek wordt goedgekeurd. Daar is een commissie voor, met afgevaardigden uit vijf landen. De regel is dat een verzoek niet politiek van aard mag zijn.

Maar de regels werken in de praktijk niet goed, erkende Interpol zelf. Om de controle aan te scherpen, toetst een internationaal team van juristen en deskundigen sinds twee jaar elk arrestatieverzoek van een lidstaat, onder meer op politieke neutraliteit. Ook kunnen verdachten nu in beroep gaan tegen een arrestatieverzoek.

De Raad van Europa moedigde die hervorming vorig jaar aan, maar riep om meer maatregelen om politiek misbruik via Interpol te bestrijden.