Duizenden kinderen sterven van de honger in Jemen, maar ook in veel andere landen leidt oorlog tot honger
Met meer dan 14 miljoen mensen die ernstige honger lijden, kent de humanitaire crisis in Jemen vandaag geen gelijke. Volgens berekeningen van Save the Children zouden al 85.000 kinderen door honger zijn omgekomen sinds het uitbarsten van de oorlog in 2015. "Als je de kaart van hongergebieden naast de kaart van conflictgebieden legt, zijn die opvallend gelijk", zegt Thea Hilhorst, hoogleraar Humanitaire Hulp aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam. Ook op andere plaatsen in de wereld leidt oorlog tot honger.
Na een periode van sterk dalende hongercijfers, gaat het volgens VN-rapporten sinds kort terug de verkeerde kant op. Er zouden vandaag naar schatting zo’n 821 miljoen mensen honger lijden, terwijl dat er in 2014 nog 40 miljoen minder waren. Dat slechte cijfer zou wel eens kunnen liggen aan het feit dat ook het aantal conflicten globaal gezien stijgt. Volgens VN-cijfers steeg het aantal binnenlandse gewapende conflicten met 125% sinds 2010. Een kwalijke evolutie.
"Honger hangt inderdaad heel erg samen met oorlog", zegt hoogleraar Thea Hilhorst. "Hoe conflicten precies leiden tot honger is wel een complex verhaal, en verschilt van geval tot geval." Zo wordt honger soms bewust veroorzaakt door de overheid. "Rebellen van hun voedselvoorraden afsnijden of via bombardementen hun reserves belagen, zijn vaak voorkomende technieken", zegt Hilhorst. "In sommige conflicten werden zelfs dode dieren in waterputten gegooid, om de vijand te vergiftigen."
Dat Jemenieten geografisch ingesloten zijn, maakt de situatie buitengewoon tragisch
Meestal is de link tussen conflict en honger echter indirecter. "In Jemen worden door de overheid bijvoorbeeld geen lonen meer uitbetaald, waardoor de bevolking verarmt", stelt Hilhorst. "Als door disruptie van het transportnetwerk dan ook nog eens het voedsel schaarser en dus duurder wordt, kan men zich al snel geen eten meer veroorloven."
Hilhorst noemt de situatie in Jemen ook "buitengewoon tragisch", omdat in tegenstelling tot bijvoorbeeld Syriërs, de Jemenieten geografisch ingesloten zijn. "In het zuiden wordt de zeeroute geblokkeerd en in het noorden is er de woestijn. Ze kunnen dus nergens heen." Bovendien heeft dit ook als gevolg "dat bijvoorbeeld Europa de ogen makkelijker kan sluiten", aldus Hilhorst.
(lees verder onder kaart)
In welke landen is de situatie het ergst?
De bovenstaande kaart toont in welke gebieden de nood aan voedsel vandaag het meest urgent is. Enkel mensen die aan een acuut gebrek aan voedingsstoffen lijden, worden meegeteld. Als ook de iets minder ernstige gevallen van honger worden meegerekend, is het beeld dus anders. Eén land springt er alvast uit: nergens anders is de nood zo hoog als in Jemen, waar meer dan de helft van de bevolking in een voedselonzekere situatie verkeert. Maar ook in andere gebieden is honger een wijdverspreid fenomeen. Naast droogte is ook op die plaatsen oorlog een belangrijke factor:
- In Afghanistan is de situatie, op Jemen na, het ernstigst. Ook hier woedt al sinds de invasie van de Amerikanen in 2001 een gewapend conflict. De situatie is er minder ernstig dan in het begin van de oorlog, maar door de blijvende impasse lijden nog steeds meer dan 8 miljoen Afghanen aan een acuut voedselgebrek.
- In Syrië is de reeds zeven jaar durende burgeroorlog de belangrijkste oorzaak van de honger. Ook droogte speelt er echter een rol. In statistieken spreekt men vandaag van 7 miljoen Syriërs die honger lijden.
- In Zuid-Soedan, waar sinds 2013 een burgeroorlog wordt uitgevochten, vielen naar schatting reeds zo'n 200.000 doden door geweld. Daarnaast lijden er ook nog een vijftal miljoen mensen honger.
- In de Democratische Republiek Congo is het aantal hongerigen nog steeds problematisch hoog. Jaren van burgeroorlog en politieke instabiliteit hebben daar zeker toe bijgedragen. Ook daar ligt het aantal acute hongerigen rond de 5 miljoen.
- In Ethiopië was de situatie ooit veel erger. Maar door droogte en vroegere conflicten met onder meer Somalië, lijden toch nog steeds 5 miljoen (van de 105 miljoen) Ethiopiërs acute honger.
Verder nog aangeduid op de kaart zijn: Nigeria, waar Boko Haram in het noorden nog steeds terreur zaait, Soedan, Somalië, Kenia, Oeganda, Burundi, Madagascar, Haïti, Centraal-Afrikaanse Republiek, Malawi, Irak, Palestina, Kameroen, Oost-Oekraïne, Bangladesh, Zimbabwe, Mozambique, Tsjaad, Sierra Leone, Guinea, Liberia, Gambia, Guinea-Bissau, Djibouti, Honduras, Nicaragua, Zambia en El Salvador.
Voor Noord-Korea, Myanmar, Pakistan, Eritrea en Venezuela bestaan geen eenduidige cijfers, maar gezien de situaties in die landen ligt ook daar het aantal hongerigen vermoedelijk hoog genoeg om op deze kaart te worden aangeduid.