Bijna acht jaar geleden kreeg Tine Nys (38) euthanasie. Een beslissing die nooit genomen had mogen worden, zo getuigden haar zussen twee jaar geleden nog in Terzake. Ze klaagden aan dat hun zus in april 2010 euthanasie kreeg wegens ondraaglijk psychisch lijden, en dat op een moment dat het niet zo slecht ging in haar leven.

Tine had wel een psychiatrisch verleden. “Maar op dat moment was ze niet in behandeling”, vertelden haar zussen destijds. “Het was toen zelfs meer dan vijftien jaar geleden dat ze nog in de psychiatrie verbleven had.”

(Bekijk hier de volledige getuigenis in Terzake)

Kerstavond

Op kerstavond 2009 was Tine naar haar huisarts gestapt. Ze zag het niet meer zitten nadat haar relatie op de klippen was gelopen en bovendien autisme bij haar was vastgesteld. Daarom zou ze een aanvraag voor euthanasie indienen.

“Normaal moet je een ongeneeslijke psychische aandoening hebben vooraleer euthanasie kan op basis van psychisch lijden”, aldus de zussen. “Maar Tine had die niet.” Twee maanden voor haar dood kreeg ze wel een nieuwe diagnose op basis van nieuwe testen. “Dat bleek autisme te zijn. Maar we hebben nooit de kans gekregen om haar zo te bekijken. We begrijpen niet waarom er toen geen andere behandelingen voorgesteld zijn.”

LEES OOK. Zussen getuigen over euthanasie Tine: “Amateuristisch en mislukt”

Vooraleer euthanasie toegekend kan worden, moeten drie dokters het daarover eens zijn. “Tine heeft die dokters zelf uitgekozen, maar ze hebben nooit contact gehad met elkaar”, klinkt het. “Nooit werd informatie uitgewisseld.” Een van de zussen diende daarom een klacht in met burgerlijke partijstelling en het gerecht onderzocht de zaak.

De Kamer van Inbeschuldigingstelling van Gent heeft vandaag beslist dat er voldoende aanwijzingen zijn om de drie door te verwijzen naar het hof van assisen.

Amateuristisch

De zussen waren boven ook niet te spreken over Joris V. H., de dokter die de euthanasie “op amateurische wijze” kwam uitvoeren. “Die man was op zijn zachtst gezegd nonchalant. Hij maakte de vergelijking met een huisdier dat lijdt en een spuitje krijgt. Bovendien had hij niet eens alle nodige materiaal bij zich om de euthanasie uit te voeren.”

“De baxter met de dodelijke vloeistof legde hij naast haar op de zetel. Terwijl ze lag te sterven, viel die op haar gezicht. Ook vroeg hij onze vader de naald in haar arm vast te houden, omdat hij was vergeten pleisters mee te brengen. En toen ze overleden was, vroeg hij onze ouders of ze met de stethoscoop wilden luisteren of haar hart wel degelijk was gestopt met kloppen.”

De man in kwestie kwam eerder al in opspraak en werd vorig jaar in eerste aanleg nog veroordeeld wegens aanranding van patiënten. Eerder moest hij ook al voor de rechter verschijnen voor de dood van een jong koppeltje in 2012. De slachtoffers waren gestorven door CO-vergiftiging in een flat die door de dokter verhuurd werd. Daarvoor werd hij uiteindelijk vrijgesproken.

Tijdens een ander proces, waarin hij getuigde als slachtoffer van twee Bulgaarse escorts die hem verdoofden en bestolen na een seksfeestje stelde de rechter zich bovendien openlijk vragen bij zijn functioneren: “Kan een arts die zich met zulke dingen bezighoudt zijn functie eigenlijk nog wel naar behoren uitoefenen?”

Geen halve moordenaars

“De drie artsen worden voorgesteld als halve moordenaars”, terwijl ze “in eer en geweten gehandeld hebben”. Dat zegt advocaat Alain Légat, die optreedt voor één van de artsen. “De verwijzing naar het assisenhof is geen schuldbewijs. Het betekent alleen dat volgens de kamer van inbeschuldigingstelling er voldoende bezwaren zijn om ze door te verwijzen. In Dendermonde waren ze een andere mening toegedaan.”

Ook euthanasie-expert Wim Distelmans reageert verwonderd op de doorverwijzing. Dat een arts zich moet verantwoorden, daar kan hij zich iets bij voorstellen, verklaarde de professor donderdag in Terzake op Canvas. Maar dat twee anderen naar assisen worden verwezen, verbaast hem, omdat zij enkel een advies geven dat niet bindend is.

Distelmans maakt ook deel uit van de evaluatiecommissie die zich achteraf over de feiten buigt. Die had aangegeven dat er zich geen probleem stelde. De professor benadrukt evenwel dat die commissie zich er enkel over uitspreekt dat aan de grondvoorwaarden en procedurele regels is voldaan. Ze oordeelt niet over bijvoorbeeld de beroepsbekwaamheid van artsen of psychiaters.

Moet die controle niet gebeuren voor de euthanasie plaatsvindt? Volgens Distelmans is er de facto een evaluatie vooraf, in de vorm van een auto-controle, vermits de arts moet nagaan of aan de voorwaarden is voldaan. En er is bovendien een evaluatie onder collega’s, omdat er nog twee andere artsen zich over het dossier buigen.

Psychiater Koen Titeca stelde dat er binnen zijn beroepsgroep zeker een aantal psychiaters zijn die vinden dat er een toetsing vooraf dient te gebeuren, al waarschuwt hij dat er ook een extra complexiteit aan de procedure wordt toegevoegd, waarover moet worden nagedacht.

Opgepast voor aanval op euthanasiewet

"Men zal dit proces waarschijnlijk proberen gebruiken om de euthanasiewet opnieuw aan te vallen. Daarom is het belangrijk dat de procedure altijd minutieus wordt gerespecteerd." Dat zegt Jean-Jacques De Gucht, euthanasiespecialist bij Open VLD, in reactie op de beslissing van de Gentse kamer van inbeschuldigingstelling.

"De wet zal nu waarschijnlijk opnieuw worden aangevallen op basis van een ontkenning van het idee van psychisch lijden", reageert Jean-Jacques De Gucht. "We hebben nochtans een goede wet, maar hij moet op een correcte manier worden toegepast. Als je de procedure niet volgt, zet je heel veel op het spel."

Volgens het parlementslid ziet het er naar uit dat de toepassing van de euthanasie in dit geval niet professioneel is uitgevoerd, wat los staat van de vraag of de patiënte al dan niet recht had op euthanasie. "Het is nu aan het gerecht om zich te buigen over de gevolgde procedure", zegt hij.