In Terzake stelde professor Wim Distelmans dat de evaluatiecommissie inderdaad heeft moeten oordelen of de grondvoorwaarden van de wet gerespecteerd waren bij de euthanasieaanvraag van Tine Nys in 2010.

Die aanvraag werd later door haar zussen in twijfel getrokken. Vandaag oordeelde de kamer van inbeschuldigingstelling dat er voldoende aanwijzingen zijn dat de procedures voor een euthanasie toen niet nageleefd waren. De drie artsen, twee dokters en een psychiater, werden daarom verwezen naar het Gentse hof van assisen voor vergiftiging. Wat overigens niet betekent dat ze ook schuldig zijn. Daarover zal een jury moeten oordelen.

In Terzake somde Distelmans de grondvoorwaarden voor euthanasie nog even op. 'De patiënt moet wilsbekwaam zijn, de patiënt moet vrijwillig, duurzaam en bij herhaling om euthanasie hebben gevraagd, de patiënt moet lijden aan een ongeneeslijke aandoening veroorzaakt door een fysieke of psychiatrische aandoening en de patiënt moet daardoor ondraaglijk lijden.' Daarnaast zijn er ook procedurele voorwaarden zoals het feit dat de patiënt de aanvraag moet neerschrijven en dat de behandelende arts een tweede arts moet raadplegen (en bij een niet-terminale patiënt ook een derde arts, een psychiater).

Aan al die voorwaarden was bij Tine Nys voldaan, aldus Distelmans.

Maar hoe kan het dat de commissie groen licht gaf terwijl het gerecht deze zaak nu voor assissen brengt?

'De commissie kijkt enkel na of aan de grondvoorwaarden en procedurele voorwaarden is voldaan. Als uit documenten blijkt dat dat zo is, dan hebben wij geen reden om te twijfelen. Wij oordelen niet over de beroepsbekwaamheid van de psychiater of de arts. Het is niet aan ons om daarover te oordelen. Daar dient de orde van artsen bijvoorbeeld voor.'

Wanneer komt de evaluatiecommissie tussenbeide

De controle door de evaluatiecommissie gebeurt overigens achteraf, wanneer de patiënt overleden is. Moet dat niet vooraf gebeuren? Volgens Distelmans is er de facto een evaluatie vooraf, in de vorm van een auto-controle, vermits de arts moet nagaan of aan de voorwaarden is voldaan. En er is bovendien een evaluatie onder collega's, omdat er nog twee andere artsen zich over het dossier buigen.

Psychiater Koen Titeca stelde in Terzake dat er binnen zijn beroepsgroep zeker een aantal psychiaters zijn die vinden dat er een toetsing vooraf dient te gebeuren, al waarschuwt hij dat er ook een extra complexiteit aan de procedure wordt toegevoegd, waarover moet worden nagedacht.

Minder aanvragen?

Sinds deze zaak-Nys een paar jaar geleden in de belangstelling kwam, zou het aantal euthanasieaanvragen bij psychisch lijden sterk zijn teruggelopen. Zijn artsen voorzichtiger geworden?

Distelmans geloof dat niet. 'Het gaat om te weinig gevallen om daar iets statistisch over te kunnen zeggen.' De cijfers zijn inderdaad de voorbije jaren gedaald (er was sprake van een halvering) , maar nu zouden ze weer aan het stijgen zijn.

Verwonderd over de rechtszaak

De euthanasie-expert reageerde in het programma trouwens verwonderd op de doorverwijzing van drie artsen naar het hof van assisen. Dat één arts zich moet verantwoorden, daar kon hij zich iets bij voorstellen. Maar dat twee anderen naar assisen worden verwezen, verbaast hem, omdat zij enkel een advies geven dat niet bindend is.