Videospeler inladen...

"Soms is het de blik in de ogen van de kindjes die me doet gruwelen"

"Soms is het de blik in de ogen van de kindjes die me doet gruwelen." Dat zegt Annemie, een van de vier mensen die dagelijks beelden bekijkt die via "Stopchildporno" aangemeld worden. "Waarom ik dit werk doe? Uit engagement." Kijken naar kinderporno, ook al is dat dan beroepshalve, wie wil dat doen? En wat doet het met hen? Een gesprek op de grens van bescherming en zelfbescherming, over schokkende beelden en hoe daarmee om te gaan. "Tetris spelen helpt."

Met zijn vieren zijn ze, de casemanagers van Child Focus die ook een machtiging hebben om te kijken naar deze beelden. Die machtiging is nodig omdat kijken naar kinderporno strafbaar is. 

De vier, samen met een paar mensen van het Child Focus management, kregen eerst een opleiding bij Interpol in Lyon. Daar leerden ze vooral letten op een aantal fysieke kenmerken, kwestie van de leeftijd exacter te kunnen bepalen. Bij baby’s moet er niet lang nagedacht worden. "Eén seconde volstaat. Ik klik onmiddellijk weg want langer dan nodig hoef ik het niet aan te zien", zegt Els. En ook bij heel jonge kinderen is het evident dat ze minderjarig zijn. Bij pubers is dat al minder duidelijk en bij 16-17 jarigen zijn het echte grensgevallen. 

Meisjes kunnen soms zo geschminkt zijn dat je zou denken dat het volwassenen zijn. Maar is dat ook zo?

Els: "De moeilijke gevallen zijn eigenlijk de Aziatische vrouwen. Ze zijn al een beetje kleiner van gestalte en hebben minder borstontwikkeling. Dan lijkt het soms of ze minderjarig zijn terwijl ze dat eigenlijk niet zijn." Annemie voegt eraan toe: "Meisjes kunnen soms zo geschminkt zijn dat je zou denken dat het volwassenen zijn. Maar is dat ook zo?"

Concreet wordt er gelet op borstontwikkeling, beharing, grootte van de geslachtsorganen. Het blijft hoe dan ook soms giswerk en subjectief. De een schat een leeftijd anders in dan de ander. "Wat me daarbij helpt is de wetenschap dat we eigenlijk geen foute beslissingen nemen. We sturen slechts door. Het is aan de politie om verder te zoeken."

Wat precies kinderporno is, hangt niet alleen van de leeftijd af, ook van wat er te zien is. ‘Een onschuldige vakantiefoto van een naakt kindje op het strand, klikken we weg. Behalve als er verdacht veel van dat soort foto’s op een site gegroepeerd staan of als er bij die foto’s een focus is op de genitaliën." 

(lees verder onder de video)

Videospeler inladen...

In België, in het buitenland is dat soms anders, hoeft het niet te gaan om fysieke mensen. Ook digitale animaties, of noem het tekenfilmpjes, met kinderpornografisch materiaal, zijn strafbaar en worden dus aangegeven. 

Volwassenenporno wordt ook doorgestuurd. Maar dat is niet illegaal. "Ik kan je wel garanderen dat daar soms ook beestachtige dingen tussen zitten." Het woord kan soms ook letterlijk genomen worden. Floor maakte het mee dat ze beelden te zien kreeg van bestialisme.  

Er wordt alleen naar beelden gekeken, er wordt niet geluisterd. "Al een geluk dat we dat zintuig kunnen uitschakelen." Om de verstrooiing te vergroten wordt het geluid van de computer uitgezet, de klank van een radio opgezet. Het heeft ook iets surrealistisch, kinderporno visioneren met een leuk deuntje op de achtergrond. "We doen er alles aan om gefocust te zijn en tegelijk ook afgeleid."

Om dat laatste te bewerkstelligen plaatst elke medewerker een fotolijst naast zijn scherm. Een blik op de foto moet hem of haar afleiden. Voor de een is dat een landschap, voor de ander een abstract iets. 

De job wordt gedaan, elke werkdag van 15 tot 17 uur. "Twee uur volstaan echt wel." Er is een klein visielokaal, afgesloten met een cijfercode. "Wij noemen het de grot." De benaming is niet zo ver gezocht. Daglicht is er niet, enkel licht van twee maal twee monitors. 

Het hele werk is zo georganiseerd dat het apart werk is. "Dat is het ook. Als casemanagers zijn we bezig met dossiers van verdwijningen en parentale ontvoeringen, ook al geen gemakkelijke kost. Maar dit is toch nog van een andere orde." 

Die beelden zijn zo sterk dat je daar wordt ingezogen

"Als normale burger krijg je dit soort beelden niet te zien. Het is dus een ver-van-je-bed-show. En de eerste keer dat ik, in mijn opleiding dan nog, geconfronteerd werd met kinderporno, was een grote schok." Floor: "Die beelden zijn zo sterk dat je daar wordt ingezogen. Die luttele seconden laten een heel sterke indruk na."

(lees verder onder de video)

Videospeler inladen...

De vier zijn allen vrijwilligers. Ze kozen ervoor dit te doen en kunnen net zo goed kiezen om het niet meer te doen. "En daarover hoef je dan geen schuldgevoelens te hebben", zegt Els. "De gedachte ermee op elk moment te kunnen stoppen geeft me een zekere rust", zo zegt Floor. Zij beviel onlangs van haar eerste kindje en vreesde even dat ze naar dit werk voortaan met de ogen van een moeder zou kijken. "Maar het is niet zo. Ik merk eigenlijk wat dat betreft geen verandering." Ze zegt het op een toon alsof ze er zelf verbaasd over is. 

Hoe ga ik dit werk kunnen blijven doen als ik moeder word?

Net dat houdt ook Els en Annemie bezig, twee jonge vrouwen. Els: "Ik stel vast dat het nu nog geen impact heeft op mij. Maar de vraag is of zodra je het merkt, het al niet te laat is." Annemie: "Hoe ga ik dit werk kunnen blijven doen als ik moeder word?" En beiden: "Wat zijn de gevolgen van dit werk op lange termijn?"

De gevolgen hier en nu zijn er al wel. "Dat kan ook niet anders. Het zou vreemd zijn mocht dit werk geen impact hebben op je. Wij zijn mensen, geen robots." 

Ze zijn nu ongeveer een jaar in de praktijk bezig en er is een zekere professionele gewenning. "Als we dit werk doen, is dat in een duidelijke structuur en context. We trachten niet te veel op het gevoel te werken maar met een zo’n technisch mogelijk oog naar de dingen te kijken. Wat eigenlijk ook zelfbescherming is." Die betrachting mag er dan wel zijn, de klinische afstand waarmee er gewerkt wordt, blijkt ook zijn beperkingen te hebben. 

Annemie zegt geen last te hebben van beelden die haar ongevraagd voor de geest komen. Al kan ze zo een aantal beelden oproepen die bleven hangen. Dat is ook zo bij Els. "Ik zie zo voor mij twee, drie beelden." Wat dat met haar doet? "Dat is een vies gevoel. Afkeer. Kwaadheid ook. Allez, hoe kan dat nu? Hoe komt het dat zulke situaties zich kunnen voordoen? Ge kunt er gewoon niet met uw verstand bij."

Heeft dit invloed op de eigen seksualiteit?

Child Focus waakt over het welzijn van haar werknemers. Er is een professionele omkadering en elke drie maand heeft een vrijwilliger een individueel gesprek met een psycholoog. Dat deze job niet vrijblijvend is, blijkt ook uit de verhalen over de invloed ervan op de eigen seksualiteitsbeleving. "Ik denk wel dat er momenten zijn geweest dat dat een impact heeft gehad. Ja. En ik heb daar ook met mijn partner over gesproken. Als zich dat vaker voordoet, zal ik dat werk misschien moeten stopzetten."

Annemie: ‘Wat mij ook wel bezighoudt, is het effect op mijn eigen seksualiteit. Omdat je geconfronteerd wordt met allerlei beeldmateriaal. En die kunnen ineens naar boven komen. En wat moet je daar dan mee doen? 

Het visiewerk houdt soms een perverse dubbelzinnigheid in zich, zo blijkt. "Als er heel gruwelijke beelden op u afkomen, vermindert uw goesting tot seks, om het zo te zeggen. Anderzijds zie je ook zo veel seksueel geladen beelden, ook gewone pornografie, dat dat, ik moet daar eerlijk in zijn, een zekere lust opwekt. Je gaat die beelden niet opzoeken maar toegegeven, dat effect is er ongevraagd soms wel."

Ik voel me wel een strijdster, ja

Unisono klinkt het engagement om de wereld te helpen verbeteren. "Ik doe het voor de goede zaak. Om kinderpornografisch materiaal van het internet te halen." "Het gevoel deel uit te maken van een groep mensen die daarvoor strijdt, daarvoor doe ik het. Ik wil slachtoffers helpen." Ook al is er het realiteitsbesef dat ze wellicht dweilen met de kraan open. "Wij werken op beelden die ons bereiken via het open net. Maar dat is slechts een fractie van het aanbod. De goorste dingen zijn te vinden op het darkweb."

Dat deze job niet ophoudt als de deur van "de grot" wordt dichtgedaan, blijkt ook uit deze anekdote. Els: "Na het werk ging ik met metro naar huis. Ik zag een oudere man met een jonger kind. En in de beweging van zijn hand naar dat kind, herkende ik een beeld dat ik eerder zag. Het riep associaties op, wellicht ten onrechte."

Zijn er eigenlijk nog grenzen?

"Paranoïde ben ik nog niet", zegt Annemie. Maar dat neemt niet weg dat haar mensbeeld veranderd is sinds ze dit werk doet. "Ik heb het gevoel dat we in een samenleving leven waar velen denken dat ongeveer alles moet kunnen. En dat laat zich ook zien in de seksualiteit van mensen. Zijn er eigenlijk nog grenzen?"

Bekijk de volledige reportage vanavond in Terzake, om 20 uur.

*Annemie, Els en Floor zijn schuilnamen. Op verzoek van de betrokkenen geven we hun ware identiteit niet. 

VIDEO: bekijk hieronder de volledige reportage uit "Terzake"

Videospeler inladen...

Meest gelezen