Direct naar artikelinhoud
Instagram

De donkere economie van Instagram: “Het is een ongrijpbare wereld. Je weet nooit wie er fraudeert”

In de documentaire '#followme' duikt Nicolaas Veul in de schimmige economie achter de mooie plaatjes van Instagram.Beeld RV/VPRO

Accounts vol valse volgers en likes zijn de minste zorg van Instagram. Journalist Nicolaas Veul toont in zijn documentaire ‘#followme’ een nog veel donkerdere economie achter de mooie plaatjes op de sociale media-app. Wie 100.000 echte volgers wil, legt daar als snel 15.000 euro voor neer.

“35 euro? Dat is heel goedkoop.” De ontdekkingstocht en documentaire ‘#followme’ van Nederlands journalist Nicolaas Veul lijkt bij aanvang uit 2015 te dateren. Dat je online 10.000 likes of volgers kan kopen ter waarde van 35 euro weten ze ondertussen ook al bij CD&V. Maar al snel wordt duidelijk dat die koehandel in likes en volgers slechts het topje van de ijsberg is.

Waar grote broer Facebook de ene crisis na de andere te verwerken krijgt, blijft Instagram bloeien. Ondertussen hebben al meer dan 1 miljard mensen een account. Dit jaar werd op het sociale medium vijf miljard euro aan advertenties uitgegeven. Sinds Facebook de app in 2012 overnam, is het netwerk waarop creatievelingen hun werk toonden, geëvolueerd naar een indrukwekkende marketingmachine. De app wemelt van de influencers, dat zijn Instagram-sterren die merken of producten van bedrijven in afgelikte foto’s en filmpjes met hun schare volgers delen.

De druk op die influencers om steeds meer volgers te scoren neemt toe. Vroeger werden foto’s in chronologische volgorde aan Instagram-gebruikers getoond, maar sinds een aantal jaar beslist een algoritme welke foto u als eerste te zien krijgt. En dat algoritme wijzigt regelmatig, enkel Instagram weet welke parameters een gepersonaliseerde tijdlijn samenstellen.

Gewetensproblemen

“Extra volgers geven je niet alleen zelfvertrouwen, maar ook status. Dat is belangrijk, zeker in de creatieve industrie. Wie veel volgers heeft, krijgt sneller een opdracht”, vertelt Nicolaas Veul daarover aan Trouw.

Influencers die geld willen verdienen met hun ‘influencen’ kunnen maar beter niet te snel naar valse volgers grijpen. Elk zichzelf respecterend influencerbureau haalt de valsspelers er zo uit. Die marketingbureau’s analyseren alle mogelijke statistieken van accounts.

De druk op influencers om steeds meer volgers te scoren neemt toe.

Toch doen heel wat accounts een beroep op Russische mama’s, zoals Katja, om hun statistieken op te krikken. Die Russische mama’s laten tegen betaling reacties achter op foto’s zodat berichten meer zichtbaar worden op Instagram. Katja toont in de documentaire het platform Commenter, waar bijna 100.000 comment-schrijvers voor werken. Hoeveel ze precies betaald wordt om een reactie onder een account van een nagelstudio te plaatsen, is niet duidelijk. Maar ze kan maar beter zorgen dat ze doet waar de klant om vraagt: “Als ik niet doe wat er gevraagd wordt, worden mijn reacties verwijderd.” En dan wordt ze ook niet betaald.

Kaaklijnen

Wie over een spaarpotje beschikt om zijn account een boost te geven kan ook een beroep doen op mensen zoals Alexander. Die toont in de documentaire hoe hij Veuls aan 100.000 volgers kan helpen in ruil voor minstens 15.000 euro. Geen valse volgers, maar echte. 

Alexander heeft een ingenieus schema uitgebouwd waarmee hij het algoritme van Instagram in zijn blootje zet en influencers aan echte volgers helpt. Hij heeft deals met populaire accounts zoals @jaw, dat account verzamelt de mooiste kaaklijnen van Instagram en heeft 1,4 miljoen volgers. Door een foto van Veuls, waarin zijn kaaklijn goed te zien is, te delen op dat account, hoopt Alexander een deel van die volgers naar het account van Veuls door te sluizen. Dat trucje zou hij bij wijze van spreken kunnen herhalen op populaire accounts die blonde mannen, blonde ogen of stevige kuiten verzamelen.

(Lees verder onder de afbeelding.)

Een foto die is geplaatst door null (@nicolaas_veul) op

De Nederlandse journalist vertelt in Trouw dat de documentaire maar een fractie van de fraude op Instagram laat zien. “Het is een ongrijpbare wereld. Je weet nooit wie er fraudeert.” Veul maakt zich vooral zorgen over de generatie die met Instagram opgroeit in een wereld waar echt en nep niet meer van elkaar te onderscheiden zijn. “Er zijn ouders die hun kinderen volgers cadeau doen. Het is een klein detail in de film, maar het zegt zo veel over hoe afhankelijk we van Instagram zijn.”

Wie de documentaire wil bekijken, kan dat op de website van VPRO of via het Instagram-account @followme.doc in de Instagram TV-app.