Slikken de Britten de brexitdeal niet, dan volgt afscheid met slaande deuren
De Europese regeringsleiders waarschuwen het Britse parlement dat het één kans heeft voor een ordelijk vertrek uit de Europese Unie. Het brexitakkoord dat de leiders vandaag goedkeurden, is het eindbod van de EU aan het Verenigd Koninkrijk. Als het Britse parlement het akkoord medio december verwerpt, is een harde brexit met zware economische gevolgen onvermijdelijk.
Zeer uitzonderlijk richtten de leiders zich na afloop van de speciale EU-top in Brussel expliciet tot de Britse parlementariërs. “Zij die denken dat een beter akkoord mogelijk door de huidige te verwerpen, zullen binnen enkele seconden na hun besluit teleurgesteld worden”, zei voorzitter Juncker van de Europese Commissie. “Dit is de enig mogelijke deal.”
De Britse premier May sloot zich daarbij aan. “Dit is het best mogelijke akkoord.” Ze waarschuwde dat een tegenstem in haar parlement leidt tot chaos en verdere verdeeldheid in het Verenigd Koninkrijk. EU-president Tusk hield zich op de vlakte, hij zei geen kristallen bol te hebben om te zien wat de toekomst brengt. Betrokken diplomaten stelden dat het enige plan B de noodplannen zijn die Brussel en lidstaten hebben opgesteld om totale chaos te voorkomen na een Brits parlementair ‘nee’.
In minder dan een uur gaven de 27 leiders en May hun steun aan het akkoord dat een ordelijk vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU op 29 maart volgend jaar moet garanderen. De kans dat het Britse parlement ermee instemt, lijkt vooralsnog klein. May zei er met “hart en ziel” voor te strijden en dat de “beste tijden” voor het Verenigd Koninkrijk nu aanbreken. Verschillende leiders wensten haar “veel succes” de komende weken.
Diplomatiek hoogstandje
EU-Brexitonderhandelaar Barnier riep de Britse parlementariërs op hun verantwoordelijkheid te nemen. Het brexitakkoord, waarover sinds mei 2017 is onderhandeld tussen Brussel en Londen, verzacht de klap van het Britse vertrek uit de EU. Zonder akkoord volgt een afscheid met slaande deuren waardoor per 30 maart grenscontroles de handel met het Verenigd Koninkrijk zullen lamleggen, waarin EU-burgers in Groot-Brittannië en Britse op het Europese vasteland hun rechten verliezen en Brussel en Londen een lange rechtszaak wacht over de financiële afwikkeling van het vertrek.
Juncker, Tusk en de regeringsleiders bedankten hun brexitonderhandelaar Barnier uitvoerig voor zijn werk. “Het akkoord is goed voor de EU en het Verenigd Koninkrijk binnen de context van de depressie door het vertrek van het Verenigd Koninkrijk als lid van de EU. Het wordt nooit meer zo mooi als het was”, zegt Nederlands premier Mark Rutte. Bondskanselier Merkel noemde het akkoord een “diplomatiek hoogstandje” vanwege het evenwicht tussen de belangen van de EU en Londen.
Merkel zei “gemengde gevoelens” te hebben over de “historische” brexittop. Juncker en Tusk spraken over een “trieste dag” omdat het Verenigd Koninkrijk weggaat. “Dit is geen dag om met champagneglazen te klinken, geen dag voor applaus”, zei Juncker. Volgens Tusk is het brexitakkoord bedoeld om de schade te beperken.
“Welvarende toekomst”
May wilde van geen triestheid weten. Volgens de Britse premier wacht haar land een “welvarende toekomst” zodra het uit de EU vertrekt. Ze benadrukte dat het Verenigd Koninkrijk dan niet meer gehouden is aan het vrij verkeer van werknemers tussen de EU-landen en “een eigen migratiebeleid” kan voeren. Verder vervalt de jaarlijkse bijdrage aan Brussel (circa 10 miljard euro) en kan Londen wetten ontwerpen die niet langer onder toezicht staan van het Europees Hof van Justitie in Luxemburg. Ze gaf geen op de vraag of ze aftreedt als het Britse parlement het akkoord niettemin verwerpt.
Ze meldde ook niet dat de herwonnen vrijheid voor het Verenigd Koninkrijk pas werkelijkheid wordt na de overgangsperiode die er op verzoek May zelf is gekomen. Tot 1 januari 2021 blijft het Verenigd Koninkrijk deel van de EU (inclusief regels en betalingen), zij het dat Londen niet meer meebeslist. Deze transitieperiode kan eenmalig met maximaal twee jaar worden verlengd.
Die extra tijd is onder meer nodig om een nieuw handelsakkoord te sluiten tussen de EU en Groot-Brittannië. Ook dat akkoord zal de Britse vrijheid inperken om concurrentievervalsing voor Europese bedrijven te voorkomen. Barnier benadrukte dat vertrouwen tussen de twee partijen onmisbaar is voor zo’n nieuwe handelsdeal, vertrouwen dat verdwijnt als het Britse parlement het brexitakkoord verwerpt. Volgens Tusk zullen de EU en het Verenigd Koninkrijk altijd vrienden blijven. Ook May is optimistisch: “We gaan weg uit de EU, niet uit Europa.”
Gesloten front
De 27 leiders van de EU-landen die lid blijven, putten hoop voor de toekomst uit de ongekende eenheid tijdens de Brexitonderhandelingen. De EU opereerde als gesloten front, een schril contrast met het permanente gevecht binnen de Britse Tory-regeringspartij.