Russische schepen “hebben het vuur geopend op een groep schepen van de Oekraïense marine”, zo verklaarde de Oekraïense marine in een communiqué. Volgens een woordvoerder heeft de Oekraïense president Petro Porosjenko onder andere de legertop en de ministers van Binnenlandse Zaken en van Defensie samengeroepen voor crisisoverleg. Het nieuws over het incident komt er slechts enkele uren nadat de Oekraïense zeemacht liet weten dat een schip van de Russische grenswacht voor de kust van de Krim een van zijn sleepboten had geramd.

Rusland verdedigde zich inmiddels door te stellen dat het manoeuvre van de Oekraïense schepen in de Straat van Kertsj een provocatie inhield. In een verklaring van de Russische autoriteiten staat te lezen dat Oekraïne zelf heeft aangestuurd op “een conflictsituatie”.

Schepen aan ketting gelegd

Even later kwam communicatie vanuit het nieuwsagentschap TASS, een Russisch staatsbedrijf, waarin te lezen was dat Rusland drie schepen van de Oekraïense marine in beslag genomen had in de Zwarte Zee. Volgens de Russische veiligheidsdienst FSB schonden de drie schepen zondagochtend de Russische grens. Daarna ondernamen ze “nog een poging om illegale activiteiten te ontplooien in Russische territoriale wateren”. Dat zou om 19 uur gebeurd zijn (17 uur in België). De schepen zouden niet gereageerd hebben op “legitieme vragen” van de kustwacht van de FSB om onmiddellijk te stoppen en ze voerden “gevaarlijke manoeuvres” uit.

De FSB bevestigt dat “wapens gebruikt zijn om de Oekraïense oorlogsschepen te stoppen”. Drie schepen van de Oekraïense marine liggen bijgevolg aan de ketting in de Russische territoriale wateren in de Zware Zee. “Drie gewonde militairen van het Oekraïense leger krijgen medische zorg”, zegt de FSB.

TASS meldt dat er een gerechtelijk onderzoek is geopend vanwege schending van de Russische staatsgrens. De FSB beweert er ook “onweerlegbaar bewijs” van te hebben dat Kiev de Oekraïense marine gebruikt heeft om te “provoceren” in de Zwarte Zee. Het is afwachten wat dat bewijs moge zijn, gelijkaardige claims konden in het verleden zelden tot nooit hardgemaakt worden.

Krijgsrecht invoeren

Als gevolg van het nieuwe conflict met Rusland in de Zee van Azov zal het Oekraïense parlement maandag tijdens een speciale zitting beslissen over de mogelijke invoering van het krijgsrecht. Dat zei de Oekraïense president Petro Porosjenko zondagnacht, na crisisoverleg van de Nationale Veiligheidsraad in Kiev.

Porosjenko zei dat een eventuele invoering van het krijgsrecht niet betekent dat Oekraïne een offensief zal lanceren. Het gaat “enkel en alleen om de bescherming van ons grondgebied en de veiligheid van onze burgers”. Ook aan het front in Oost-Oekraïne zal niets veranderen.

Porosjenko zet ook de reservisten van de strijdkrachten in staat van paraatheid. De zogenoemde eerste golf van reservisten houdt zich paraat, zei Porosjenko in Kiev. Dat betekent niet onmiddellijk dat ze gemobiliseerd worden, zei Porosjenko volgens het Russische nieuwsagentschap Interfax.

EU en NAVO roepen op tot kalmte

De EU en de NAVO hebben zondagavond opgeroepen tot een “de-escalatie” in de Zee van Azov.

“We verwachten van Rusland dat het de vrije doortocht herstelt in de Straat van Kertsj en we roepen alle partijen op om met de grootste terughoudendheid te handelen. Het resultaat moet een onmiddellijke de-escalatie van de situatie zijn”, zegt de EU in een persbericht. De NAVO riep ook op “tot terughoudendheid en de-escalatie” via een woordvoerder.

De gebeurtenissen in de Zee van Azov tonen waar “minachting voor de basisregels voor internationale samenwerking” toe kan leiden, zegt de EU in een persbericht. Daarin merkt ze ook op dat de “bouw van de brug van Kertsj (door Rusland, nvdr.) is gebeurd zonder instemming van Oekraïne en dat die een nieuwe schending vormt van de soevereiniteit en territoriale integriteit” van het land. “De EU erkent de illegale annexatie van de Krim door Rusland niet en zal die niet erkennen.”

De NAVO verklaarde dat ze “de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne volledig ondersteunt, ook het recht om te varen in zijn territoriale wateren”. “We roepen Rusland op om de onbelemmerde toegang te garanderen tot de Oekraïense havens in de Zee van Azov, in overeenstemming met het internationaal recht”, zei de woordvoerder van de NAVO.

De VN-Veiligheidsraad komt maandag bijeen in een spoedzitting na de militaire escalatie tussen Oekraïne en Rusland. Dat melden diplomaten. De vergadering kwam er op vraag van Rusland en Oekraïne, klinkt het. Moskou vroeg dat de vergadering plaatsvindt om 11 uur (17 uur Belgische tijd).

Spanningen

De laatste maanden wordt de Zee van Azov, een deel van de Zwarte Zee, steeds meer het decor van de spanningen tussen beide buurlanden. Rusland controleert de toegang tot de Zee van Azov door de Straat van Kertsj en wordt door Oekraïne beschuldigd van pesterige controles van schepen die aanmeren in Oekraïense havens zoals Marioepol of Berdjansk. De betrekkingen tussen Kiev en Moskou zijn sterk bekoeld door het conflict in Oost-Oekraïne en de annexatie van de Krim.

Zondagavond protesteerden Oekraïense actievoerders in Kiev bij de Russische ambassade tegen de situatie in de Zee van Azov.