Seks in de prehistorie: onze voorouders deelden zeker drie keer de lakens met Neanderthalers
Onze prehistorische voorouders hadden niet eenmalig seks met de Neanderthalers, maar deelden zeker drie keer de lakens, en waarschijnlijk zelfs veel vaker. Tot die conclusie komen evolutiebiologen na analyse van het DNA van hedendaagse bewoners van Europa en Azië.
Moderne mensen hebben in hun DNA zo’n 2 procent erfelijk materiaal dat afkomstig is van Neanderthalers, wat erop duidt dat we diep in de prehistorie kinderen met de oermensen moeten hebben gekregen. Gek genoeg hebben Aziaten veel meer Neanderthaler-DNA dan Europeanen. Dat is alleen verklaarbaar door uit te gaan van minstens drie, en waarschijnlijk veel meer kruisingsmomenten, berekenen de Amerikaanse biologen Fernando Villanea en Joshua Schraiber in vakblad Nature Ecology & Evolution.
De moderne mens (Homo sapiens) verliet Afrika rond de 75.000 jaar geleden en trok rond de 50.000 jaar geleden Europa binnen. Daar moet hij de Neanderthaler zijn tegengekomen, een ruwe ijstijdmens die er al veel langer leefde en er met zijn zware wenkbrauwen en gedrongen postuur ook heel anders uitzag. Tot voor kort gingen genetici ervan uit dat de beide soorten twee keer gezamenlijk nageslacht kregen: één keer ergens rond de 100.000 jaar geleden in het Midden-Oosten, en een keer veel recenter. Denk daarbij overigens niet per se aan romantische nachten op het berenvel: wellicht roofden de stammen elkaars vrouwen, of werden de sekspartners geruild of verkocht.
Villanea en Schraiber speelden de gebeurtenissen in verschillende scenario’s na op de computer: met een enkele ontmoeting, met meerdere ontmoetingen, en een scenario waarbij onze voorvaderen seksuele contacten aangingen met nóg een menssoort. Een scenario met drie of meer keer seks blijkt de waarnemingen het beste te verklaren. “We geloven dat de genetische overdracht tussen mens en Neanderthaler voortdurend en met tussenpauzes was, maar in een geografisch enigszins beperkt gebied”, constateert het duo. Dat moet ergens rond de Zwarte Zee zijn geweest, opperen ze.
Niet erg divers DNA
“Robuust en elegant” onderzoek, oordeelt geneticus Fabrizio Mafessoni van het Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie in Leipzig in een commentaar. En eigenlijk wel te verwachten: “Dit scenario past bij het opdoemende beeld van complexe en frequente interacties tussen de verschillende groepen mensachtigen”, schrijft hij. Dat het niet eerder is opgevallen dat de Neanderthalers en de moderne mensen heel wat af rollebolden, moet komen doordat de Neanderthalers niet erg divers DNA hadden, denkt de expert. Verschillende injecties van hun DNA vallen dan minder op.
Europa en het nabije oosten waren niet de enige plekken waar verschillende menssoorten seks hadden. In het Verre Oosten moeten onze voorvaderen minstens twee keer nageslacht hebben verwekt met de Denisovamensen, een geheimzinnige groep oermensen die in Siberië en China leefde toen de modernen daar binnentrokken.
De Denisovamensen en de Neanderthalers hadden onderling óók seks, bleek eerder dit jaar. In een grot vonden wetenschappers toen een botje van een meisje dat 90.000 jaar geleden leefde en een Neanderthalermoeder en een Denisova-vader had. Een ontdekking die er haast wel op moet duiden dat de twee soorten, hoewel volstrekt verschillend in DNA, het wel vaker met elkaar deden, denken experts.