In de aanpak van illegale migratie is de strijd tegen mensensmokkel cruciaal, dat kunnen politici, staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) op kop, niet genoeg benadrukken. De instrumenten zijn voorhanden: artikel 77 van de Vreemdelingenwet bestraft hulp aan illegale immigratie, artikel 77bis bestraft mensensmokkel, gedefinieerd als hulp aan illegale immigratie “met het oog op het verkrijgen van een vermogensvoordeel”. Maar in de praktijk blijft de strijd vaak dode letter, blijkt uit cijfers die Kamerlid Carina Van Cauter (Open VLD) opvroeg bij de bevoegde kabinetten.

De voorbije jaren ontvingen gemiddeld 45.000 personen (en vaak niet voor het eerst) een bevel om het grondgebied te verlaten, maar aan die bevelen werden bitter weinig strafrechtelijke onderzoeken verbonden. In 2017 openden de parketten welgeteld 1.173 dossiers wegens ‘hulp bij illegale migratie’ en 467 dossiers wegens ‘mensensmokkel’. “Nochtans zijn alle mensen bij wie is vastgesteld dat ze illegaal in België (binnengekomen) zijn, bij de politie of de Dienst Vreemdelingenzaken gepasseerd. Waarom heeft men niet verder gezocht naar de manier waarop, om de echte schuldigen te kunnen straffen?”, vraagt Van Cauter zich af.

Een dossier openen betekent evenwel niet noodzakelijk vervolgen. Soms wel natuurlijk, zo staan momenteel in Brussel twaalf mensen terecht voor mensensmokkel omdat ze transmigranten bij hen thuis lieten overnachten. Het proces is erg omstreden, de advocaten van de verdediging beroepen zich op humanitaire redenen, het parket vraagt voor sommigen de vrijspraak. Maar veelal komt het niet tot een proces. Van de 1.173 zaken betreffende hulp bij illegale immigratie werd vorig jaar 46 procent geseponeerd, bij de mensensmokkeldossiers was het vier op de tien.

Fervent voorstander VN-Migratiepact

Het liberale Kamerlid vroeg minister van Justitie Koen Geens (CD&V) ook naar de redenen voor de sepots. Opnieuw zijn de cijfers veelzeggend, meent ze. 38 procent van de mensensmokkeldossiers wordt geseponeerd omdat het gerecht andere prioriteiten heeft. Bij hulp aan illegale immigratie (artikel 77) is dat zelfs 82 procent.

Een en ander toont volgens Carina Van Cauter aan dat er een stevige tand moet worden bijgestoken in de strijd tegen mensensmokkel. “Maar ons land kan dat niet alleen: illegale migratie kan enkel worden opgelost door Europees en internationaal samen te werken. Smokkelroutes stoppen immers niet aan de landsgrenzen.” Vandaar het belang van het VN-Migratiepact, het hete hangijzer dat de regering vandaag in tweeën splijt. Open VLD is een fervent voorstander van het pact. “Voor het eerst is er internationaal de intentie om samen te strijden tegen mensensmokkelaars”, aldus Van Cauter. “We moeten die kans grijpen.”