Muziektherapie voor prematuurtjes: “Enkel bliepjes en apparatuur, dat veroorzaakt onbehagen”

Voor prematuurtjes ligt de grootste gevarenzone onder de 32 weken: een veel te laag geboortegewicht (500 à 1.000 gram), complicaties door zuurstofgebrek en infecties en ontwikkelingsbeperkingen op vlak van motoriek, gedrag en verstandelijk functioneren. Onder het mom ‘alle beetjes helpen’ probeert de Groningse dienst neonatologie voor die gevallen nu een extra reddingsboei te voorzien: rustgevende livemuziek. 

Een zogenaamde ‘ocean drum’ moet het geluid nabootsen van de bloeddoorstroming van de moeder, de ‘slitdrum’ zorgt  voor een ritme op maat van de hartslag en ademhaling van de pasgeborene, of de muziektherapeute tokkelt wiegeliedjes op de gitaar. “Stress kan hersenverbindingen veranderen die juist bij een zich ontwikkelend kind heel belangrijk zijn voor het hele leven daarna. Door die stress te verminderen, kunnen we een heleboel goeds doen”, hoopt afdelingshoofd Arie Bos. Het project zal twee jaar lopen bij kinderen die meer dan tien weken te vroeg geboren zijn, en dan geëvalueerd worden.

Bliepjes en apparatuur

In de Verenigde Staten krijgt muziektherapie al twintig jaar lang een prominente rol op bepaalde kraamafdelingen, maar Groningen klopt zich nu op de borst als neonatale pionier in de Lage Landen. In 2014 vond in het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht echter al een gelijkaardige pilootstudie plaats. Muziektherapeut Mariska Krol hield toen 29 sessies met ouder en kind – vanaf 28 weken – tijdens het kangoeroeën naast de couveuse, zoals huid-op-huidcontact om de band tussen ouder en kind te versterken ook wel wordt genoemd.

“In een ruimte met alleen bliepjes en apparatuur groeit het onbehagen bij ouders sterk. Door muziek voelen mensen zich veiliger, alsof ze de situatie niet zomaar moeten ondergaan”, vertelt Krol. Bijna alle ouders en personeel gaven aan de muziektherapie als een verrijking van de zorg te zien.

“Je voelt je als moeder gesterkt: ik kan ook iets doen”, bevestigt Charlotte Christiaens (39), zelf muziektherapeut en zes maanden geleden prematuur bevallen op 29 weken. Ze ging aan de slag met de tips van Krol, en zong tijdens het kangoeroeën vaak eenvoudige melodietjes voor haar dochtertje. “Wanneer ik begon met zingen, werd ze vaak een pak rustiger. Ze herkende heel goed mijn stem.”

Maar zit dat rustgevende gevoel vooral in het hoofd van de ouder, of is er echt een effect bij het kind? “Op de dienst ligt elk prematuurtje aan de monitor, dus het effect is heel zichtbaar”, zegt Krol.” Je merkt dat waarden als de hartslag vrij meebewegen op het ritme van de muziek en zo stabiliseren.” Uit onderzoek zou ook blijken dat de ademhaling dieper is, waardoor het zuurstofgebrek wordt tegengegaan. En er is natuurlijk anekdotiek. “In het begin had mijn dochtertje heel wat moeilijkheden met haar stoelgang”, vertelt Christiaens. Een duimpiano naast de couveuse, bracht relaxatie. “Plots had ze kaka gedaan, al besef ik dat zoiets ook toeval kan zijn”, lacht ze.

Hoewel er in ons land op verschillende pediatrische diensten al wordt gewerkt met muziektherapie, zoals bij kinderen met kanker, is dat bij diensten neonatologie nog niet het geval. Het UZ Gent laat in Het Nieuwsblad weten het onderzoek met te volgen, maar het klinkt vooral “in theorie goed”, zegt neonatoloog Linde Goossens. “Er zijn zeker ziekenhuizen die het ‘wel graag willen’, maar zo’n project vraagt natuurlijk geld”, denkt Krol.

De Belgische diensten lijken op andere vlakken inspanningen te leveren om stressfactoren te verminderen: zo spreken de artsen in Gent alleen met gedempte stem en in Leuven gaan zelfs de schoenen uit aan de ingang. “Maar een psycholoog is nooit langs geweest, terwijl het best een zwaar proces is als ouder”, zegt Christiaens. “Ook dat lijkt me een mooie rol voor de muziektherapeut.”