Het onderzoek van het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten draait rond medische implantaten die mensenlevens kunnen redden, zoals pacemakers en hartkleppen, maar ook pijn verlichten en bijdragen tot de levenskwaliteit van miljoenen patiënten. Daar zijn heup- of andere prothesen een goed voorbeeld van. Alleen gebeuren er met die implantaten geregeld incidenten, veel meer dan we denken. Nu lijkt het erop dat chirurgen zich laten omkopen om bepaalde implantaten te gebruiken.

Tienduizenden euro’s per chirurg

Op de website www.betransparent.be moeten bedrijven die farmaceutische producten en medische hulpmiddelen verkopen sinds 2017 aangeven welke premies en hoeveel ze geven aan welke artsen, ziekenhuizen, patiëntenverenigingen, apothekers en andere gezondheidszorgbeoefenaars en -organisaties. Onderzoeksjournalist Lars Bové van De Tijd ging samen met Knack die geldstroom na. Blijkt dat van de 25 miljoen euro die fabrikanten geven aan de sector, maar liefst 7,35 miljoen euro uitgaat naar artsen en chirurgen. En die vergoedingen lopen op. Ze kregen elk in een jaar tijd tussen 43.849 en 151.012 euro.

De tien artsen, van de in totaal 3.648, die de hoogste bedragen kregen komen allemaal uit Vlaanderen. Marktleider Medtronic Belgium betaalde vorig jaar tot 61.000 euro aan één arts, een topexpert. Die zegt zelf dat de betalingen het gevolg zijn van cursussen die hij in opdracht van het bedrijf gaf aan chirurgen uit de hele wereld. Een andere producent, Bard, gaf één chirurg maar liefst 94.000 euro in 2017.

Ook valt op dat zeven van de 87 implantatenbedrijven niet eens voorkomen in het register. Tien andere hebben geen enkele vergoeding aangegeven, onder hen ook enkele verdelers van orthopedische prothesen.

Anonieme getuigenissen

De bedrijven die implantaten produceren geven die premies en voordelen officieel voor opleidingen en advies van experten, maar volgens anonieme getuigen in De Tijd gaat het wel degelijk over omkoping. “De topchirurgen die wij hebben gesproken, hebben het letterlijk over een etterbuil die zou barsten als we dit naar buiten brengen”, zegt journalist Bové aan VTM Nieuws. “De getuigenissen gaan bijvoorbeeld over een oudere collega-chirurg die met een bepaald soort implantaten werkte en dat zorgde toch wel voor verbazing bij de jongere collega’s omdat dat niet meteen de beste implantaten waren. Tot ze erop uit kwamen dat daar ook vergoedingen tegenover stonden voor die oudere chirurg.”

De Tijd sprak ook met de fabrikanten zelf. Zij zeggen, off the record, dat ze inderdaad verwachten dat daar iets tegenover staat. Maar controleren of deze geldstromen al dan niet legitiem zijn, is erg moeilijk.

De Block: “Aangifte doen”

Minister van Volksgezondheid Maggie De Block is op de hoogte van de getuigenissen. Ze roept de betrokkenen op om niet enkel anoniem te getuigen, maar het ook officieel te melden bij de overheid. “Het kan niet dat chirurgen geld krijgen, dit is verboden door de wet”, aldus De Block. Het gaat om artikel 10 van de wet op geneesmiddelen. “Er mag geen geld gegeven worden en ook geen voordelen in natura, bijvoorbeeld reisjes, tenzij er echt een wetenschappelijk doel aan verbonden is.”

De Block wil nu dat alle anonieme getuigen die met journalisten spraken, ook het meldpunt van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten gebruiken en aangifte te doen. “Zodra er melding gemaakt wordt, kunnen de inspecteurs die onderzoeken”, bevestigt woordvoerder Jelle Boone. “Daaruit zullen officiële waarschuwingen volgen maar ook hoge boetes.”

Vorig jaar onderzocht het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) 53 zogenoemde ‘artikel 10-dossiers’, waarvan er 16 leidden tot een officiële waarschuwing. Dit jaar waren er al 16 dossiers, maar daarvan zijn er al 11 zonder gevolg geklasseerd.

Boone benadrukt dat België ook nog steeds tot de beste leerlingen van de klas behoort inzake regulering en transparantie van de medische sector. “Het meldpunt van het FAGG is er al veel langer, maar we zullen het nu nog meer benadrukken zodat de weg ernaar toe gemakkelijk te vinden is.”

OPROEP

Het Nieuwsblad is op zoek naar mensen die problemen ervaren met (levensreddende) implantaten of prothesen. Laat het ons weten via een mail naar oproep@nieuwsblad.be.