Hoe haalbaar is het Europese plan om in 2050 geen gram CO2 meer uit te stoten?

1. Wat staat er precies in deze strategische tekst?

“Laten we binnen dik dertig jaar niets van broeikasgassen meer uitstoten”, zo staat te lezen op pagina 25 van de ‘Clean Planet Vision’, de nieuwe klimaatstrategie van de Commissie. “Het is een slimme zet om de eerste grote economie te worden die geen broeikasgassen uitstoot en het is absoluut mogelijk”, zo voegt de klimaatcommissaris Miguel Canete daar aan toe.

Concreet legt de Commissie acht mogelijke lange­termijnscenario’s voor, van een aanpak waarbij we de boel de boel laten tot en met dus een nuluitstoot tegen 2050. Daarbij spreekt de Commissie dus expliciet haar voorkeur uit voor de twee nuluitstootscenario’s. Dat is ook wat het Europees Parlement eerder vroeg en wat belangrijke bedrijfsleiders adviseren.

Het betekent niet alleen zo goed als geen broeikasgas meer in de atmosfeer pompen, maar ook alles wat wel nog uitgestoten wordt compenseren. Dat kan door CO₂ weer uit de atmosfeer te halen en op te bergen, of door meer bomen – die CO₂ opslaan – aan te planten.

Lees ook het standpunt van Bart Eeckhout: We zullen moeten kiezen: de begrotingsnormen van de EU’s, OESO’s en IMF’s van deze wereld of alles op alles voor het klimaat

2. Hoe haalbaar is nuluitstoot in 2050 technisch en economisch?

Best haalbaar, aldus de Commissie. Ze wijst op de energieomwenteling die nu al bezig is en ziet een resem mogelijkheden.Het gaat dan om drastisch meer energie-efficiëntie door het energieverbruik tegen 2050 te halveren, een toename van hernieuwbare energie en een vermindering van olie en gas. Nu draait Europa voor 55 procent van zijn energieproductie op die fossiele brandstoffen. Dat moet zakken naar 20 procent. “Meer dan 80 procent van de elektriciteit kan uit hernieuwbare bronnen komen. Samen met zowat 15 procent aan kernenergie vormt dat de ruggengraat van een koolstofvrij energiesysteem”, zo staat er.

Ook moet de luchtvaart eindelijk omschakelen op schonere brandstoffen. Elektrificatie van het verkeer, het trans-Europese energienetwerk versneld uitbouwen en nog veel meer inzetten op circulaire economie behoren eveneens tot de recepten.

Technisch zijn die haalbaar en betaalbaar, zoals eerdere studies al aantoonden. De investeringen worden geraamd op jaarlijks 175 tot 290 miljard euro, maar tegelijk betekent nuluitstoot tegen 2050 zowat 400 miljard euro extra inkomsten per jaar, nog los van de vermeden economische schade door extreem weer. Verder doen zoals we bezig zijn, kost jaarlijks minstens 240 miljard euro.

Het indrukwekkendste cijfer komt uit het geplande uitfaseren van olie en gas. De dalende import zou tussen 2030 en 2050 liefst twee- tot drieduizend miljard (2 tot 3 biljoen) opleveren.

3. Volstaat dit om de klimaatontwrichting voldoende af te remmen?

Nu is de EU op weg om de uitstoot tegen 2030 met 45 procent en tegen 2050 met 60 procent te doen dalen. Dat is onvoldoende om de doelstellingen van het Akkoord van Parijs te halen, namelijk de opwarming onder 2 graden en liefst onder 1,5 graad houden. Nuluitstoot tegen 2050 komt wel overeen met wat het VN-klimaatpannel IPCC adviseert.

Maar dat is maar het halve verhaal. Recentelijk publiceerde het IPCC een analyse waaruit blijkt dat de inspanningen meteen moeten verdriedubbelen willen we nog onder die 2 graden blijven en vervijfvoudigen willen we onder 1,5 graad blijven. Dat betekent dat de nuluitstoot nog vroeger, eerder in 2040, bereikt moet worden en vooral dat een snellere drastische vermindering tegen 2030 nodig is.

Lees ook

Naast het klimaat bedreigt een ander probleem de mens. Maar we hebben er veel minder aandacht voor

“Daarover zwijgt de Commissie, en dat is geen toeval. Het is voor huidige politici makkelijker om op visies voor de langere termijn te formuleren”, zegt Wendel Trio van Climate Action Network. Ook parlementslid Bart Staes (Groen) is ontgoocheld omdat de tekst echte actie ver in de toekomst beoogt en heeft het over ‘holle frasen’ die ‘verre van toereikend zijn.’

4. Hoe haalbaar is dit politiek?

Zeker niet alle lidstaten willen de ambitieuze plannen volgen. Een groep van tien, waaronder Zweden, Italië, Frankrijk en Nederland riepen al op om dat te doen, maar anderen – waaronder Oostbloklanden en ook Duitsland – zijn eerder weigerachtig. Polen weigerde eerder al twee keer langetermijnplannen zoals deze en net daarom staat in deze tekst niet uitgewerkt wie wat tegen wanneer moet gaan doen en behouden de lidstaten heel wat ruimte om onder wat de Commissie bepleit te duiken.