Wie zoet is, krijgt letters: de mooiste prentenboeken van Sinterklaas

Bijna dood en toch springlevend

Op een van zijn talloze ontdekkingstochten rent Vosje achter paarse vlinders aan en in al zijn enthousiasme denkt hij even te kunnen vliegen. Om een paar seconden later met een klap op de grond te smakken. En dan krijgt hij een droom, waarin zijn korte maar intense leventje als een film voor onze ogen voorbijtrekt…

Een prentenboek over een bijnadoodervaring, faut le faire. Straffer nog is dat de vertelling van Edward van de Vendel niet eens zo aanvoelt. De toon blijft meestal licht en zelfs uitbundig, helemaal in de lijn van die nog jonge, beetje overmoedige vos die volop de wereld en de vriendschap wil verkennen. Prachtig zijn de verstilde scènes waarin hij kennismaakt met een hert, en wat later met een mensenjong. Ondanks de verschillen groeit er toch vertrouwen, en dat blijkt verder in het verhaal van levensbelang.

Meer nog dan de welluidende tekst dragen de krachtige beelden dit sfeervolle boek. Illustrator Marije Tolman heeft al heel wat moois op haar actief maar hier overtreft ze zichzelf. De combinatie van landschapsfoto’s en ambachtelijk getekende figuren werkt wonderwel. En als het ritme van het verhaal erom vraagt, kan ze ook zeer goed overweg met eerder stripachtige sequenties. Dat maakt Vosje zowel op vormelijk als op inhoudelijk vlak tot een betoverend poëtische belevenis. Een aanrader voor jong en oud.

Bitterzoet

Vorig jaar won Gerda Dendooven in Nederland de prestigieuze Woutertje Pieterse Prijs voor het opmerkelijke Stella, ster van de zee. Dat boek kende een dusdanig open einde dat een vervolg voor de hand lag. Stella is een geadopteerd kind, door een visser en zijn vrouw opgevist uit zee. Ondanks de liefde waarmee ze hun dochter overstelpen, moet Stella toch snel het verse nest verlaten. Ze blijkt een reuzin, groeit razendsnel op en is daardoor te bedreigend. Het eerste deel eindigt met een postkaart van Stella waarop ze vertelt dat ze een plek op maat heeft gevonden, en hoopt dat haar ouders haar komen bezoeken. En zo geschiedde. In deel twee trotseren de visser, zijn vrouw en hun hond Bruno allerlei gevaren op de oceaan om hun dochter in de armen te kunnen sluiten. En deze keer zijn de ouders de zonderlingen: op het eiland van hun dochter oogt niemand als een ‘normale’ sterveling. Maar dat maakt het weerzien met ‘hun’ Stella er niet minder innig op.

Op zoek naar Stella is een waardig vervolg geworden, waarin actuele thema’s als anders zijn, gastvrijheid en zelfs milieuvervuiling terloops worden binnengesmokkeld. Dendooven is in dit deel vooral beeldend stevig op dreef: de scènes van de bange ouders in hun schamele bootje op de onmetelijke zee bijvoorbeeld zijn ongemeen krachtig in al hun tristesse.

De lotgevallen van Stella en co. lezen soms als een bitterzoet sprookje, maar ze zijn een stuk reëler dan we (willen) denken.

In de voetsporen van Tati

De heerlijk absurdistische film Mon oncle van Jacques Tati bestaat 60 jaar en de Nederlandse Yvonne Jagten­berg mocht met een prentenboek een hommage brengen aan Tati’s filmheld Mr. Hulot. In haar verrukkelijke Mijn wonderlijke oom blijft ze behoorlijk trouw aan het origineel, in die zin dat haar oom net zo min in het gareel loopt, meer nog, graag de draak steekt met de burgerlijke conventies waarachter de moderne mens zich pleegt te verschuilen. We krijgen alles te zien door de ogen van de kleine Gerard, op wie de oom moet passen als vader en moeder op stap gaan. ‘Mijn oom houdt niet zo van oppassen’, staat er al gauw te lezen, en dat kun je op meerdere manieren interpreteren. In een reeks fantasievolle scènes met een zeker slapstickgehalte zetten neefje en oom de boel lekker op stelten. Niet altijd zo opzettelijk, veeleer omdat de volwassen wereld gewoon overgeorganiseerd blijkt, waardoor alle spontaniteit wordt uitgebannen. Gelukkig zijn er nog wonderlijke ooms.

De gedurfde, abstraherende beeldtaal van Jagtenberg sluit bijzonder goed aan bij het wat naïeve universum van Tati, en de uit de losse pols geschreven tekst versterkt het anarchistische karakter.

Behalve aan grootmeester Tati is dit prentenboek ook een frisse ode geworden aan spelplezier, vrijheid en onbedwingbare verbeelding.

Een ongewone kerst

Er zijn zo van die boeken die alles in zich dragen om een klassieker te worden. Liefde is niet voor lafaards van de onlangs overleden Zweedse auteur Ulf Stark is zo’n boek. Het gaat over de jonge tiener Fred, zo genoemd omdat die naam ‘vrede’ betekent. Maar wanneer het verhaal zich afspeelt, enkele dagen voor Kerstmis, woedt er oorlog in Zweden en is Freds vader naar het front geroepen. Wat volgt is geen sombere vertelling, al speelt het gemis van de vader zeker een cruciale rol, en zijn de koude en de ontbering onderhuids vaak voelbaar. Maar er is minstens zoveel aandacht voor Freds verliefdheid op de stoere, eigengereide Elsa, zijn innige band met zijn moeder, de kwajongensstreken die hij uithaalt met zijn vriend Oskar. En bovenal is er de elegante, lichtvoetige schrijfstijl van Stark, die zijn jonge lezers feilloos aanvoelt zonder ooit door te knieën te gaan.

Het is weinigen gegeven om met heldere, eenvoudige zinnen toch een gelaagd en muzikaal verhaal te componeren. Bovendien is Starks beeldspraak om je vingers bij af te likken (‘zijn adem hing als een pluizige kerstmannenbaard om zijn kin’), en maakt hij gedoseerd plaats voor fijnzinnige humor (‘Onderweg naar school veranderde het snot in je neus in ijs en pas na het eerste lesuur ontdooide dat weer’).

De enige valse noot in dit ontroerende en onvoorspelbare kerstverhaal is het te zoete happy end. Maar daardoor zul je niet minder van die kwetsbare en toch dappere Fred gaan houden.