“20 procent van kinderen in thuisonderwijs heeft extremistische ouders”

“De jongste jaren hebben internationale salafistische netwerken een offensief ingezet tegen het onderwijs”, stelt de Staatsveiligheid in haar jaarlijkse activiteitenverslag. Het salafisme is een stroming binnen de islam die staat voor een erg letterlijke, conservatieve interpretatie van de Koran. Vooral vanuit Saudi-Arabië wordt ze verspreid over de wereld. Het is een randfenomeen in België, maar volgens Staatsveiligheid is het de gevaarlijkste vorm van extremisme in ons land. 

Die internationale salafistische netwerken zouden ten eerste ingrijpen door scholen of onderwijsstructuren te financieren. Om welke scholen het gaat, zegt de inlichtingendienst niet. Volgens experts in het onderwijsveld is het waarschijnlijker dat het gaat om onderwijs buiten de klassieke scholen, zoals bijvoorbeeld Koranscholen. Die maken meestal deel uit van een vzw rond een moskee, en daarbij is het moeilijker om zicht te krijgen op buitenlandse financiering. 

“Onder het mom van lessen klassiek Arabisch hersenspoelen sommige Koranscholen de kinderen om een salafistische interpretatie van de Koran op te dringen”, zegt Jacky Goris, oud-directeur van scholengroep Brussel (GO!). Onder impuls van Goris is de scholengroep dit jaar samen met de VUB begonnen met Arabische lessen op zaterdag. Ze waren in een mum van tijd volzet. 

Daarnaast waarschuwt Staatsveiligheid ook dat die internationale netwerken leermodules en salafistisch geïnspireerde lessen ontwikkelen. Het salafisme probeert al tientallen jaren aan invloed te winnen met websites met informatie over religie en de vertaling van religieuze boeken. 

Volgens Ahmed Azzouz, inspecteur van islamleerkrachten voor de Moslimexecutieve, zijn er echter steeds meer pedagogische alternatieven, dankzij boeken van bijvoorbeeld Khalid Benhaddou. “Bovendien zijn er nu meerdere hogescholen die het vak islam aanbieden in hun lerarenopleiding”, zegt Azzouz. “De huidige islamleerkrachten informeren we, in samenwerking met het netwerk islamexperten van Benhaddou, met studiedagen over mensenrechten, euthanasie, abortus en seksuele oriëntatie.” Ook het GO! organiseerde onder leiding van Karin Heremans vormingen voor de islamleerkrachten, die een koppeling maakten tussen actief burgerschap en een historische, contextuele en humanistische lezing van de koran.

Thuisonderwijs

Op wat er gebeurt in thuisonderwijs is er minder zicht. De laatste vijf schooljaren nam het aantal leerlingen in thuisonderwijs toe, zowel in het Vlaamse secundair als basisonderwijs. In september 2013 ging het in totaal om 2.345 leerlingen, nu om 2.739 leerlingen. Volgens Staatsveiligheid zou 20 procent van de ouders van kinderen in thuisonderwijs banden hebben met extremistische groeperingen. “Het betreft vooral salafistisch geïnspireerde groeperingen”, waardoor “pubermeisjes uit het klassieke onderwijs weggehaald” worden. 

Die klemtoon op meisjes suggereert een verband met het hoofddoekenverbod in heel wat scholen. Dat vindt Karin Heremans, directeur van het Atheneum Antwerpen die in 2009 een dergelijk verbod invoerde, een kromme redenering. 

“Salafistische ouders houden soms hun kinderen thuis, maar dat is omdat ze het pedagogisch project niet onderschrijven, net zoals bijvoorbeeld jehova’s”, zegt Heremans. Dat het vooral om meisjes gaat, kan liggen aan de problematische kijk op de rol van de vrouw in het salafisme. “In Nederland en Engeland zijn hoofddoeken op school toegelaten, maar hebben ze ook een probleem met salafisme, zoals in de rest van Europa.” 

Het kabinet van minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) benadrukt dat de onderwijsinspectie de kwaliteit van huisonderwijs controleert. “In een schoolloopbaan wordt een leerling in het huisonderwijs gemiddeld tot zes keer gecontroleerd”, zegt het kabinet. De minister nodigt de Staatsveiligheid uit om zorgen over bepaalde onderwijsorganisaties of lesmaterialen te delen met de onderwijsinspectie. “Tot heden is dit nog niet gebeurd”, stelt het kabinet vast.