Minstens één op de zes Vlaamse specialisten verdient meer dan de premier

De Morgen is erin geslaagd om voor het eerst inzicht te krijgen in de lonen van ziekenhuisartsen. Minstens een op de zes Vlaamse artsen zit boven de zogenaamde premiernorm. Voor Brussel en Vlaanderen is dat een op de zeven. 

De premiernorm bepaalt dat overheidsmanagers niet meer dan 290.000 euro bruto per jaar mogen verdienen, het loon van de premier. De regering legde die norm vast omdat die beroepsgroep met belastinggeld betaald wordt. Voor artsen, nochtans ook betaald met belastinggeld, geldt die premiernorm niet. In Nederland is er ook een premiernorm, de Balkenende-norm. Die ligt rond 180.000 euro bruto per jaar en geldt er wel voor specialisten in loondienst in ziekenhuizen.

In Vlaanderen variëren de gemiddelde brutolonen tussen 76.000 en 314.000 euro per jaar. In Brussel zien we gemiddelden tussen 52.000 en 284.000 euro per jaar. Dat blijkt uit een analyse op basis van cijfers uit 2015 van het RIZIV, het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering. Ter vergelijking: datzelfde jaar verdiende de gemiddelde Belg zo’n 37.140 euro bruto.

Wie verdient het minste en het meeste in uw ziekenhuis?

Ontdek hoeveel een arts in uw ziekenhuis verdient

Een UZ is niet hetzelfde als een AZ? Wat is een ereloon precies? Duizelig van alle termen? Laat ons helpen met het abc van de dokterslonen. 

De afgelopen maanden probeerde De Morgen stap voor stap het hele kluwen van de ziekenhuisfinanciering te ontwarren. Hier leest u hoe we hierbij precies te werk zijn gegaan.
           

Let wel, het gaat hier om gemiddelden. Bij de uitschieters zien we bijvoorbeeld veel hogere bedragen opduiken, soms tot boven een half miljoen euro. De 10 procent best verdienende neurochirurgen gaan zowel in Vlaanderen als Brussel boven de 500.000 euro per jaar. Hun Vlaamse collega’s radiologen en oogartsen trouwens ook.

Uit de cijfers blijkt dat de verschillen tussen specialisten erg groot zijn. ‘Laagverdieners’ zijn vooral de spoedartsen, neuropsychiaters, neurologen en oncologen. Die moeten het in Vlaanderen stellen met jaarlijkse inkomens tussen 76.511 en 139.640 euro bruto. Nog steeds niet min, maar een pak minder dan hun collega’s die in operatiezalen of met scans werken. Het huidige verloningssysteem van artsen zit namelijk zo in elkaar dat wie vooral praat met patiënten en weinig machines nodig heeft, minder verdient.

De grootverdieners als neurochirurgen, anesthesisten, orthopedisten en radiologen krijgen dus makkelijk drie keer zoveel als de laagverdieners. Kijken we ook naar de absolute grootverdieners binnen deze categorieën, dan zie je dat er artsen zijn die meer dan vijf keer zoveel verdienen als hun collega’s in andere disciplines.

Beleid van het ziekenhuis

Maar De Morgen ging nog een stap verder. Uit ons onderzoek op basis van nooit eerder vrijgegeven ruwe data van het Intermutualistisch Agentschap (IMA), dat de gegevens van de ziekenfondsen beheert, blijkt voor het eerst dat er ook grote verschillen kunnen zijn in verdiensten binnen eenzelfde specialisme. De manier waarop het inkomen van een ziekenhuisarts wordt samengesteld verschilt namelijk sterk van ziekenhuis tot ziekenhuis. Dat komt omdat de ene specialist bijvoorbeeld meer prestaties levert dan de andere. Maar het heeft ook vaak te maken met bepaalde keuzes van het ziekenhuis.

Zo mag elk ziekenhuis zelf bepalen hoeveel ereloonsupplementen zijn artsen mogen aanrekenen. Een supplement van 100 procent bijvoorbeeld wil zeggen dat een operatie die normaal gezien 200 euro kost, de patiënt nu dus 400 euro zal kosten.

En dat kan een slok op een borrel schelen, zo blijkt. In het AZ Vesalius in Tongeren bijvoorbeeld mogen artsen maximaal 100 procent extra vragen, in het ZNA in Antwerpen is dat 200 procent. Uit het De Morgen-onderzoek blijkt dat een cardioloog in Tongeren gemiddeld 115.000 euro bruto overhoudt per jaar, terwijl zijn collega in Antwerpen 300.000 euro bruto mee naar huis neemt.

Het gaat hier voor alle duidelijkheid alleen over het inkomen dat specialisten halen uit ziekenhuisopnames. Alles wat artsen verdienen aan consultaties of privé-activiteiten vallen hierbuiten. Dat wil zeggen dat de cijfers een onderschatting zijn.

Uit het onderzoek komen de anesthesisten in vele ziekenhuizen als veelverdieners uit de bus. In 53 van de 66 onderzochte ziekenhuizen spannen ze de kroon. Logisch, want zij werken voornamelijk met gehospitaliseerde patiënten en onze gegevens zijn voor hen dus het meest volledig. Al merken we ook daar opnieuw grote verschillen. Zo verdient een anesthesist in AZ West in Veurne gemiddeld 534.082 euro bruto per jaar, maar moet zijn of haar collega in het Heilig Hartziekenhuis in Tienen het doen met minder dan de helft, zo’n 216.811 euro per jaar.

Met die absolute bedragen moeten we wel voorzichtig zijn. Want artsen betalen voor een stukje mee om het ziekenhuis draaiende te houden. Hoe groot die zogenaamde afdrachten zijn, is een goed bewaard geheim en kan heel erg verschillen van ziekenhuis tot ziekenhuis.

Essentiële problemen

Aangezien geen enkel ziekenhuis op onze vraag concrete gegevens wou vrijgeven over die afdrachten, hebben we ons gebaseerd op gemiddelde afdrachten per specialisme voor alle ziekenhuizen.  Die hebben we vervolgens getoetst aan interviews met meer dan veertig artsen uit zowat elke discipline.

Daaruit blijkt dat deze gemiddelden dicht bij de werkelijkheid liggen. Maar het zou dus wel kunnen dat de cardioloog in Antwerpen meer moet afgeven aan het ziekenhuis dan zijn collega uit Tongeren.

Insiders zijn allerminst verrast door de resultaten van het onderzoek. “Het loon van de meeste artsen schommelt inderdaad tussen die gemiddelden”, beamen meerdere specialisten. “Maar dokters die meer dan een miljoen per jaar verdienen? Ze bestaan.”

Er moet dringend iets veranderen, meent gezondheidseconoom Lieven Annemans (UGent). “Die grote verschillen en het complete gebrek aan transparantie zijn de twee essentiële problemen die eruit moeten.”

Medisch filosoof Ignaas Devisch (UGent) noemt het onderzoek waardevol, vooral omdat er op dit moment geen andere cijfers voorhanden zijn. “Eigenlijk kun je dat democratisch niet meer verantwoorden. Toon ons waar het geld naartoe gaat, dat je het rechtvaardig hebt verdeeld en dat het niet verkwist wordt. Dat zou een minister van Volksgezondheid toch moeten kunnen.”

Reageren? Mail naar dokterslonen@demorgen.be