“U praat over uw successen, wij willen uw ‘fuck ups’ horen”

“Maar mevrouw, wat is dan eigenlijk uw fuck up?” In de zaal wordt het muisstil. De zelfverzekerde spreker is in de war gebracht. Toch laat de vraagsteller niet los. “We horen vooral over uw succes. Heeft u geen faalverhalen waarin we ons kunnen herkennen?” We zijn in het Brusselse Ritscafé, waar de 22ste editie van Fuckup Nights in België plaatsvindt. Op uitnodiging van de VUB krijgen academici het woord om vrijuit te praten over afwijzing, eenzaamheid, competitiviteit en stress op de werkvloer. FuckUp Nights is voor velen een welgekomen event, getuige de snelheid waarmee tickets de deur uitvliegen.

“Al maandenlang probeer ik een stage vast te krijgen, maar elke keer word ik afgewezen. Vanavond hoop ik vergelijkbare ervaringen te horen”, vertelt een doctoraatsstudent. Hij blijft wat op zijn honger zitten. De vier sprekers, onder wie een VUB-toxicoloog en een professor organisatiepsychologie van de Vrije Universiteit Amsterdam, delen faalverhalen, maar nog voor ze die toelichten, benadrukken ze alweer dat die fouten alleen maar tot méér succes hebben geleid. “Ik hoopte me opgelucht te voelen”, vertelt iemand uit het publiek. “Maar de sprekers schuiven al hun fouten af op het systeem. Ze zitten nog te veel in het wereldje om te kunnen zeggen: ‘I fucked up’. Eigenlijk praten ze vooral zichzelf goed.”

Zatte avond in Mexico

Dat is niet hoe het concept wereldwijd succes oogst. Het ‘FuckUp Manifesto’, opgesteld door vier vrienden tijdens een zatte avond in Mexico in 2012, is uitgegroeid tot een vaste waarde in ruim driehonderd steden en in tachtig landen. Sinds 2017 is er sprake van een ware trend met 100.000 aanwezigen in een jaar tijd. “Mensen hebben het gehad met blogs en lezingen over succes”, zegt Irene Ingardi, medeoprichter van de FuckUp Nights in Brussel. “Ze vertellen hun verhaal met shortcuts, vaak alleen het begin en resultaat. Voor de kronkels tussen die twee bestaat er amper een platform. Op de FuckUp Nights vertellen sprekers de hele waarheid en worden zo heel kwetsbaar en menselijk.”

Een filmpje van een man uit Toronto ging viraal, waarin hij vertelt over hoe hij door werkstress in een alcoholverslaving viel. In Nederland vertelde een fotograaf hoe hij op een avond duizenden euro’s aan materiaal kwijtraakte. Een andere Nederlander getuigde over de haatmail die hij verstuurde naar de verkeerde ontvanger. De baseline van het concept gaat nog verder: “Gecrashte bedrijven of verzuurde bedrijfsrelaties: wij vertellen het allemaal.” Waren we er in Brussel bij op de verkeerde avond of is men in België weinig openhartig over persoonlijk falen?

“Het gebeurt vaker dat sprekers toezeggen, maar dan toch uitstellen of afzeggen”, zegt Ingardi. “Vaak zijn ze bang voor vragen of beschaamd om zichzelf te kijk te zetten. Zeker voor wie in team werkt, is de drempel hoog.”  Anderzijds gebeurt het geregeld dat mensen hun falen omdraaien. “Een vrouw had voor de Europese Commissie een reclamefilmpje opgezet waarin vrouwen enorm stereotiep werden afgebeeld. Na vijf uur werd het van het internet gehaald, maar zij bleef volhouden hoe goed haar idee was.”

In Nederland en Duitsland waren er al FuckUp Nights in respectievelijk 9 en 18 steden, in België alleen in Brussel. Experimenten in Antwerpen en Gent kwamen niet van de grond. “Dat ligt aan de cultuur”, zegt een aanwezige doctoraatsstudente sociologie. “Falen is hier nog niet sociaal aanvaard. Het concept is leuk, maar mensen moeten moediger durven zijn.” Een collega valt haar bij. “Het idee is nu dat je kan leren uit elke fout, maar misschien is het niet aan de sprekers om die moraal in te vullen. Dat lijkt me een pak opbeurender én authentieker.”

In het Ritscafé zijn alle vragen gesteld. Het publiek trekt richting bar en tongen komen los. Vreemden spreken elkaar aan, de lezingen blijken een kapstok om eigen fouten op tafel te gooien. Ignardi: “Ook wij hebben soms onze twijfels. Maar als het publiek dan toch loskomt, voel je de magie.”