Handicap blijft handicap op de arbeidsmarkt: “Ik moet altijd eerst bewijzen dat ik capabel ben”
Bijna acht op de tien Vlamingen zonder beperking hebben een job. Bij mensen met een handicap ligt dat aandeel bijna de helft lager. “Sollicitaties zijn vaak pro forma. Dan heeft de werkgever toch zijn goede wil getoond.”
Ze heeft een master in de sociologie en aanvullende masters in de antropologie en de culturele studies. Aan diploma’s heeft het Anja De Greve nooit ontbroken. Aan zin om te werken nog minder. Maar werk vinden – goed werk dat aansluit bij haar opleiding – was een ander paar mouwen.
Daarbij zaten, vreemd genoeg, net die diploma’s weleens in de weg. Plus de rolstoel waar ze in belandde nadat ze door zuurstoftekort bij de geboorte een gedeeltelijke hersenverlamming opliep.
“Het is dubbel”, vertelt De Greve. “Je hebt het best hoge diploma’s, want de jobs die je kunt uitoefenen vereisen dat meestal. Maar werkgevers zien dat anders: personen met een handicap associëren zij automatisch met jobs voor laagopgeleiden. Alleen zijn dat de fysieke jobs waarvoor we lichamelijk vaak niet geschikt zijn. Wij kunnen geen rekken vullen in de Delhaize.”
Twintig jaar werkt De Greve intussen. In die tijd heeft ze zeven banen uitgeoefend, voornamelijk in de jobonzekere socioculturele en non-profitsector, en was ze in totaal anderhalf jaar werkloos. Daarmee heeft ze in principe geluk gehad, weet ze, want er zijn veel personen met een handicap die een heel wat minder rooskleurige staat van dienst hebben.
‘Het bewijst hoe groot het vooroordeel is: ik moet altijd eerst bewijzen dat ik capabel ben’
Vrijwilligerswerk
De cijfers spreken voor zich. De werkzaamheidsgraad – de mate waarin Vlamingen die tot de beroepsbevolking gerekend worden ook effectief aan de slag zijn – ligt op 78,6 procent voor mensen zonder beperking. Maar wie wel een beperking heeft, komt veel minder aan de bak. Bij hen ligt de werkzaamheidsgraad op 43,3 procent.
Hoe De Greve erin geslaagd is het gros van haar loopbaan effectief aan het werk te zijn? “Veel vrijwilligerswerk doen. Dan ziet een werkgever dat je wel degelijk wat kunt. Je kunt ze verbazen. Zo kreeg ik een paar keer een contract. Op zich is dat positief, want het is een teken dat ze me goed vonden. Maar aan de andere kant bewijst het ook hoe groot het vooroordeel is: ik moest eerst bewijzen dat ik capabel was. Bovendien was ik de eerste die moest gaan toen het geld op was.”
Die vooroordelen blijven een levensgroot probleem, zegt De Greve. Sinds september heeft ze een nieuwe job bij de Vlaamse Milieumaatschappij, eentje van universitair niveau dit keer. Maar ze weet ook dat ze die job kreeg omdat ze reageerde op een specifieke vacature voor mensen met een beperking: de quota moesten gehaald worden.
“Toch wil je niet weten hoe vaak ook overheidsinstellingen zich daar niets van aantrekken”, spreekt ze uit ervaring. “De keren dat ik pro forma ben uitgenodigd. Dan zeggen ze je met veel nadruk: we vinden diversiteit heel belangrijk. Waarop een gesprek volgt waaruit het tegendeel blijkt. Maar dan kunnen ze ten minste rapporteren dat ze hun goede wil getoond hebben.”
Gat in cv
De Vlaamse overheid neemt verscheidene initiatieven om personen met een handicap aan het werk te krijgen. De Vlaamse Ondersteuningspremie, bijvoorbeeld. Daar hebben werkgevers recht op als ze mensen met een handicap aannemen. Met die premie kunnen ze een extra kracht inschakelen die de beperkingen van de persoon met de handicap kan ondervangen.
“Maar veel werkgevers weten dat niet, of vinden het te veel gedoe”, zegt De Greve. “Ze nemen liever van de eerste keer iemand aan die de job wel probleemloos kan uitoefenen. Zo schiet die premie haar doel voorbij.”
Het gevolg is dat personen met een beperking vaker te kampen hebben met ‘gebroken loopbanen’. Er zitten veel gaten in hun cv, soms zelfs erg grote.
Het is een van de aspecten waarvoor het Overlegplatform Handicap en Arbeid maandag op de internationale dag voor personen met een handicap aandacht vraagt. “Iedere keer opnieuw moeten zij potentiële werkgevers weer overtuigen dat ze wel degelijk capabel zijn”, zegt Jos Wouters van het Overlegplatform. “Iedere keer is dat een gevecht. Als we hun werkzaamheidsgraad echt omhoog willen, gaat dat enkel als we de arbeidsmarkt sensibiliseren.”
‘Iedere keer opnieuw moeten mensen met een beperking potentiële werkgevers overtuigen dat ze wel degelijk capabel zijn. Iedere keer is dat een gevecht
Arbeidsmarktbemiddelaar VDAB bevestigt dat. “Wij merken ook dat de drempel bij werkgevers nog te hoog ligt”, zegt woordvoerder Shaireen Aftab. “Daarom proberen we hen erop te wijzen dat het in kleine dingen kan zitten: een groter scherm, een ander toetsenbord. Voor een persoon met een handicap kan dat het verschil zijn tussen een job al dan niet kunnen uitoefenen.”