Rijkste Belg is volgens Forbes nu deze omstreden zakenman met vermogen van 1,85 miljard

Om een idee te geven van zijn immense rijkdom: toen één van zijn drie kinderen in mei 2010 in het huwelijksbootje stapte, gaf Patokh Chodiev een feest in de Monte-Carlo Sporting, een chique evenementenhal die door de high society van Monaco ook wel gebruikt wordt voor benefieten. De 800 gasten keken zich de ogen uit toen ze de met witte rozen overladen tuin zagen en genoten van optredens van Jennifer Lopez en dj David Guetta. Tijdens een traditionele dans vlogen de biljetten van 100 euro en 100 pond door de lucht. Kostprijs: naar schatting 6,7 miljoen euro.

Zijn fortuin vergaarde Chodiev samen met twee zakenpartners in het grondstoffenrijke Kazachstan. Samen met Alexander Machkevich en Alijan Ibragimov richtte hij Eurasian Natural Resources Corp. (ENRC) op: een van de grootste firma’s in grondstoffen ter wereld. Het bedrijf trok in 2007 naar de beurs in Londen, maar ging zes jaar later weer privé nadat het aandeel kelderde, door een crash van de markt, een uitblijvende groei en gerechtelijke onderzoeken (waarover verderop meer). Het bedrijf werd omgedoopt tot Eurasian Resources Group (ERG) en houdt zich vandaag bezig met het ontginnen van grondstoffen, energieproductie, logistiek en financiële diensten in 14 landen.


In 1991 kwam Chodiev naar België, waar hij eerst in Tervuren en later in Waterloo woonde. In 1997 kreeg hij de Belgische nationaliteit, iets waar flink wat commotie over ontstond toen bekend raakte dat dit mogelijk op onrechtmatige wijze gebeurd was. Onder meer de oud-burgemeester van Waterloo Serge Kubla (MR) werd genoemd, maar een parlementaire onderzoekscommissie kwam eerder dit jaar tot de conclusie dat hij de procedure niet beïnvloed had.

Het was niet de eerste zaak waarin Chodiev in opspraak kwam. In 1996 werd ook al een gerechtelijk onderzoek geopend naar onregelmatigheden bij pogingen van Tractebel om een concessie binnen te halen voor een gaspijpleiding in Kazachstan. Onder meer Chodiev werd in staat van beschuldiging gesteld. Hij zou 55 miljoen euro gekregen hebben voor het advies dat hij leverde, maar zou dat geld gebruikt hebben om onder meer politici om te kopen.

Chodiev moest voor de strafrechtbank verschijnen voor onder meer schriftvervalsing, witwassen en bendevorming, maar kon dankzij een verruiming van de wet op de minnelijke schikking onder de klacht uitkomen. Het kostte hem, Machkevich en Ibragimov in totaal wel 522.000 euro.

Rond die laatste zaak ontstond een gigantische rel, ook wel bekend als Kazachgate. Een parlementaire onderzoekscommissie moest daarop nagaan of bij het tot stand komen van de ‘afkoopwet’ voor fraudeurs geen sprake was van onrechtmatige inmenging en of bij de toepassing ervan alles wel op een correcte manier was verlopen. Chodiev, Machkevich en Ibragimov waren de eersten die van de wet gebruik hadden gemaakt.

Tijdens de zittingen van de commissie bleek dat Frankrijk op vraag van Kazachstan advocaten had ingeschakeld om de ‘problemen’ van Chodiev in ons land op te lossen. Chodiev – die samen met zijn twee partners een derde van de Kazachse economie vertegenwoordigt – had goede banden met het Centraal-Aziatische land. In ruil zou Kazachstan voor 2 miljard euro aan bestellingen plaatsen bij Franse bedrijven. Er zou onder meer geld betaald zijn om de Belgische afkoopwet er snel door te krijgen.

Maar volgens de voorzitter van de commissie – Dirk Van der Maelen (sp.a) – zou het de diamantsector geweest zijn die de politiek van het belang van de wet overtuigde. “Er is geen hard bewijs, maar er zijn wel aanwijzingen van bemoeienissen van de Fransen met betrekking tot de totstandkoming van de wet”, verklaarde hij wel. De commissie sprak Chodiev uiteindelijk vrij van elke betrokkenheid bij de invoering van de verruimde ‘afkoopwet’. Die eiste daarop verontschuldigingen van de Belgische autoriteiten voor de manier waarop hij behandeld was.

Twee jaar geleden meldde het tijdschrift Knack ook nog dat de naam van Chodiev opdook in de Panama Papers. Hij zou volgens een gegevenslek dat het tijdschrift kon inkijken, betrokken zijn bij een hele reeks offshore vennootschappen in verscheidene belastingparadijzen. Volgens Chodiev zou hij “net als vele anderen die een aanzienlijk bedrijfs- en persoonlijk vermogen bezitten dat verspreid is over verschillende landen” gebruik maken van “buitenlandse ‘special purpose’-vennootschappen voor bepaalde deelnemingen”. Maar zou daar niets onwettigs aan zijn. (lees hieronder verder)

Een naam plakken op wie nu écht de rijkste Belg is, blijft evenwel moeilijk. Zo focust Forbes op beursgenoteerde bedrijven. In ons land zitten veel vermogens echter verspreid over families zoals De Mevius, Van Damme, Emsens en Wittouck. Bij hen is het moeilijk om uit te maken wie wat precies bezit. Zo wordt ook Alexandre Van Damme - de grootste aandeelhouder van AB InBev - door sommigen naar voren geschoven als meest vermogende Belg. Maar hoeveel zijn fortuin exact bedraagt, is niet duidelijk.