“Britten kunnen brexit eenzijdig intrekken”

Een achttal Schotse politici wil weten of, behalve een ‘deal’ of een ‘no deal’ met betrekking tot de brexit, het VK ook de optie heeft om het hele proces te annuleren en gewoon EU-lid te blijven. De rechtbank in Schotland die de uitspraak zal moeten doen, heeft de vraag doorgespeeld naar het Europees Hof in Luxemburg.

De advocaat-generaal van dat hof, Campos Sanchez-Bordona, oordeelt nu in zijn advies dat het Verenigd Koninkrijk het inroepen van artikel 50 eenzijdig kan intrekken. Een unanieme goedkeuring van de andere EU-landen is daarvoor niet nodig. Dat was nochtans het standpunt van de Europese instellingen. Volgens die instellingen zouden advocaten artikel 50 kunnen gaan misbruiken om - onder de dreiging van een exit uit de EU - betere lidmaatschapsvoorwaarden af te dwingen.

Maar die redenering volgt de advocaat-generaal van van het Hof van Justitie niet. Integendeel, volgens hem mag de beslissing van een lidstaat om artikel 50 terug te draaien niet afhankelijk gemaakt worden van unanimiteit binnen de resterende EU-landen. Op die manier zou een land namelijk “tegen zijn wil” kunnen gedwongen worden om de EU te verlaten. Het zou zelfs volstaan dat één EU-land zich verzet en dat een lidstaat op die manier tegen zijn wil uit de EU verdwijnt.

De advocaat-generaal koppelt wel een aantal voorwaarden aan de eenzijdige intrekking van artikel 50. Zo moet het net als de aankondiging van de intentie om de EU te verlaten, officieel genotificeerd worden bij de Europese Raad. En net als de intentie om uit de EU te stappen moet goedgekeurd worden door het Britse parlement, moet dat ook zo zijn met de intrekking van die intentie.

Het is nu wachten op het finale oordeel van het Hof van Justitie. Vaak wordt daarbij het advies van de advocaat-generaal gevolgd. Vraag is ook in hoeverre het een theoretische discussie blijft. Vooralsnog heeft de Britse overheid helemaal niet de intentie om de brexit stop te zetten. Zonder plotwendingen stapt het VK op 29 maart 2019 uit de EU, exact twee jaar nadat premier Theresa May door het inroepen van artikel 50 aan de EU heeft meegedeeld dat haar land de EU wil verlaten.