Orbán krijgt zijn zin: prestigieuze universiteit gedwongen te sluiten in Boedapest
De Hongaarse premier Viktor Orbán krijgt zijn zin: de prestigieuze Centraal Europese Universiteit (CEU) sluit haar deuren in Boedapest. Per 1 september volgend jaar verhuist de universiteit naar de Oostenrijkse hoofdstad Wenen. Nieuwe studenten kunnen daar terecht, ouderejaars kunnen hun studie afmaken op de oude locatie. Het is voor het eerst in decennia dat een Europese universiteit zich gedwongen ziet een vestiging te sluiten op politieke gronden.
“Het is een donkere dag voor Europa, een donkere dag voor Hongarije”, zei rector Michael Ignatieff van de Centraal Europese Universiteit maandagmiddag. “Dit is ongekend. Een Europese institutie is een EU-lidstaat uit gewerkt.” De universiteit werd in 1991 opgericht door de Hongaars-Amerikaanse weldoener George Soros, en geldt als de kweekvijver bij uitstek voor de academische en bestuurlijke top in Midden- en Oost-Europa.
Niemand buiten Hongarije is de universiteit te hulp geschoten, constateerde Ignatieff wrang, zonder een partij bij naam te noemen. “Dat is waarom we naar een locatie moeten uitwijken die wel in een rechtsstaat is gevestigd. Welkom in 2018.” De Europese Commissie lanceerde begin dit jaar een inbreukprocedure, omdat Hongarije het EU-recht zou hebben overtreden. Sindsdien is het wachten op een uitspraak van het Europees Hof in Luxemburg.
Ook de christen-democratische EVP-fractie waarvan Orbáns Fidesz-partij lid is, heeft niets kunnen uitrichten. Fractievoorzitter Manfred Weber noemde de affaire een ‘rode lijn’ waar Orbán niet overheen mocht, maar durfde diens partij in aanloop naar de Europese parlementsverkiezingen van 2019 niet uit de EVP te zetten.
De voorbije twee jaar voert de rechts-populistische regering in Boedapest vrijwel ononderbroken campagne tegen Soros en diens organisaties. Hij zou Hongarije immigranten en een open, liberaal wereldbeeld willen opdringen. Maandag noemde Orbáns woordvoerder de verhuizing een staaltje ‘bluf in Soros-stijl’.
De Centraal Europese Universiteit ziet zich gedwongen tot de verhuizing vanwege een wetswijziging uit maart 2017. Universiteiten die vanuit het buitenland betaald worden, moeten sindsdien in het land van de geldschieter onderwijs geven. Het had er alle schijn van dat de wet puur bedoeld was om de universiteit dwars te zitten. De Hongaarse regering dwarsboomde een campus in de Amerikaanse staat New York.
De Amerikaanse ambassadeur in Boedapest, ex-zakenman David Cornstein, sprak zijn steun uit aan de Centraal Europese Universiteit, en voegde er tegenover de The Washington Post aan toe dat de zaak ‘niks te maken heeft met academische vrijheid’, maar alles met een persoonlijke strijd tussen twee mannen: Orbán en Soros.
In totaal staan bij de universiteit zo’n twaalfhonderd master- en doctoraalstudenten ingeschreven. Velen zijn bang dat ze het levensonderhoud in Wenen niet kunnen betalen. Uit protest organiseerden ze betogingen en kampeerden ze afgelopen week voor het Hongaarse parlement. Zonder resultaat.