Erfenisbelasting ontlopen zoals Frère kan iedereen

In de dood zijn we allemaal gelijk. Of toch niet helemaal? Albert Frère bracht zijn nalatenschap onder bij een stichting, om zo de fiscus te ontlopen. Hij is niet de eerste die via een dergelijke fiscale constructie een passage langs de schatkist vermijdt. Onder meer koning Boudewijn en koningin Fabiola deden hem dat al voor. Geen cent erfbelasting betalen: eigenlijk is het voor iedereen mogelijk, weet Michel Maus, professor fiscaliteit aan de VUB.

"Daarvoor hoef je niet eens spectaculaire dingen te doen, het gaat zelfs vrij eenvoudig", zegt Maus. "De truc is gewoon: schenken bij leven."

Frère stak zijn aandelen in tal van vennootschappen, die werden ondergebracht in een Nederlandse stichting. De certificaten die hij daarvoor in ruil kreeg, schonk hij bij leven aan zijn erfgenamen. Honderd procent belastingvrij.

"Jan met de pet heeft eigenlijk dezelfde mogelijkheid", weet Maus. "Iedereen kan roerende goederen als spaarcenten, aandelen, effecten, maar bijvoorbeeld ook juwelen, kunstwerken en wagens schenken. Gebeurt dat bij handgift, zonder tussenkomst van een notaris, dan is die schenking volledig belastingvrij. Enige voorwaarde: zorg dat u na de schenking nog minstens drie jaar blijft leven, zo niet passeert de fiscus toch nog bij de kassa."

Nederlandse notaris

Aan de schenking kunnen eventueel zelfs voorwaarden worden gekoppeld, zoals het behoud van het vruchtgebruik van spaargelden en aandelen, waarbij de interesten en dividenden naar de schenker blijft vloeien.

"De fiscus kan vragen de schenking te bewijzen, daarom zorg je best wel voor een bewijsje met daarop de datum van de schenking. Omdat Belgische notarissen steeds verplicht zijn schenkingen te registreren, waarbij er dus een schenkingsbelasting wordt aangerekend, wijken sommigen daarvoor uit naar een Nederlandse notaris", legt de professor fiscaliteit uit.

De mogelijkheid geldt wel uitsluitend voor roerende goederen. De schenking van een woning, appartement aan zee of bouwgrond kan (tenzij ondergebracht in een vennootschap) nooit zonder toepassing van een schenking die bij een notaris geregistreerd wordt. Voor de 3 procent schenkbelasting op de eerste schijf van 150.000 euro die daarbij wordt geheven, zijn de erfgenamen ook bij een eerder overlijden van hogere successierechten gevrijwaard.

"Dat interessante tarief maakt dat er in Vlaanderen hoe langer hoe meer aan successieplanning wordt gedaan", zegt notaris Bart van Opstal van de federatie van notarissen. "Vorig jaar telden we al 33.800 geregistreerde schenkingsdossiers. Almaar meer mensen kiezen ervoor al voor hun overlijden een voordeligere schenkbelasting te betalen, liever dan dat hun erfgenamen later erfbelasting wordt aangerekend, die al snel tot 9 procent en maximaal zelfs tot 27 procent kan oplopen."

Voor wie de schenking van onroerende goederen als een woning helemaal wil optimaliseren, is er de 'salamitechniek'. Daarbij wordt om de drie jaar een schijf geschonken. "Zo kun je ervoor kiezen om van een woning die 300.000 euro waard is, slechts de fiscaal meest interessante schijf van 150.000 euro te schenken, om drie jaar later hetzelfde te doen met de tweede schijf, en dit tot de salami helemaal verdeeld is", legt van Opstal uit.

'Eenvoudig en goedkoop'

Een schenking is volgens de notarissen een vrij eenvoudige en ook goedkope manier van successieplanning. "Je moet er natuurlijk wel voor openstaan. De belasting is ook tegelijk met de transactie te voldoen, wat betekent dat wanneer men het geluk heeft nog vele jaren te leven men eigenlijk 'te vroeg' betaalt."

Enig nadeel: overlijdt de schenker toch binnen de drie jaar, dan zal zijn schenking bij de nog te verdelen nalatenschap worden geteld. "Daardoor zal die sneller in een hogere tariefschijf belanden. Zaak is dus je tijdig en goed voor te bereiden."