Vredesgesprekken over oorlog in Jemen van start in Stockholm, vechtende partijen voeren druk meteen op

Een team van de VN zal samen met een delegatie van de Jemenitische regering en vertegenwoordigers van de Houthi-rebellen de situatie in Jemen bespreken. Het is al van 2016 geleden dat de vechtende partijen nog aan tafel hebben gezeten. In september probeerde de VN nog beide kanten opnieuw samen te brengen, maar dat mislukte omdat de Houthi’s weigerden aanwezig te zijn tot zolang niet kon voldaan worden aan enkele eisen. 

Dat beide partijen nu aanwezig zijn in Stockholm is dus al een eerste belangrijke stap. VN-gezant Martin Griffiths is enkele weken geleden naar Jemen getrokken om de regering en de Houthi’s ervan te overtuigen naar de gesprekken te komen. Daarvoor zijn er deze keer wél toegevingen gedaan langs beide kanten. Zo liet de coalitie onder leiding van Saudi-Arabië toe dat vijftig gewonde Houthi-rebellen naar Oman zouden geëvacueerd worden. En zowel de coalitie als de Houthi’s hebben beloofd honderden gevangenen vrij te laten. Dat is de eerste formele overeenkomst tussen de regering en Houthi’s sinds het begin van de oorlog. Die toegevingen waren nodig om nieuw vertrouwen te creëren. 

Nog voor de start van de gesprekken wordt de druk al stevig opgevoerd. De Houthi-rebellen in Jemen willen de luchthaven van Sanaa afsluiten voor vliegtuigen van de VN als de vredesonderhandelingen niet leiden tot een hervatting van de burgerluchtvaart in het land. Dat heeft een vertegenwoordiger van de sjiitische rebellengroep deze middag duidelijk gemaakt. De Houthi-rebellen controleren al vier jaar de hoofdstad Sanaa, maar de luchthaven is sinds 2015 door de coalitie van Saudi-Arabië gesloten voor commercieel vluchtverkeer omdat het een smokkelroute was van de rebellen. VN-toestellen konden al die tijd wel nog gebruik maken van de luchthaven, maar ze moesten daarvoor toelating krijgen van de Saudi’s.

De regering eist dan weer dat de rebellen zich terugtrekken uit de strategische havenstad Hodeida, die ook al vier jaar in handen is van de Houthi’s.

Intussen is het Wereldvoedselprogramma (WFP) van plan om zijn voedseldistributie op te schroeven om nog eens meer dan vier miljoen mensen in Jemen te kunnen helpen. Daardoor kunnen tegen eind januari in totaal tot twaalf miljoen Jemenieten met voedsel bevoorraad worden. In een eerste stap wil het WFP tegen eind december de nu zeven tot acht miljoen mensen die van voedsel worden voorzien, verhogen naar tien miljoen mensen, zei de Hervé Verhoosel, de Belgische woordvoerder van het Wereldvoedselprogramma.

De kans dat de gesprekken - die een week zullen duren - ook effectief leiden tot een vredesakkoord is heel klein. De bedoeling is nu vooral om de situatie te laten de-escaleren en te vermijden dat de strijd om de belangrijke havenstad Hodeida eindigt in een compleet bloedbad. Tijdens de onderhandelingen zou mogelijk een staakt-het-vuren voor de stad besproken worden. De bombardementen moeten stopgezet worden en de werking van de haven, die van vitaal belang is voor de bevoorrading van Jemen, moet worden gegarandeerd, zo heeft Griffiths geschreven in een column voor de New York Times.

De VN hoopt ook de eerste lijnen te kunnen schetsen voor een mogelijke politieke oplossing. Griffiths wil dat beide partijen beginnen nadenken over een nieuwe toekomst voor Jemen en dat ze stappen zetten die de diepe humanitaire crisis verzachten. “Na twee en een half jaar zonder formeel politiek proces is het bijeenbrengen van de strijdende partijen een eerste stap om Jemen op het pad van de vrede te brengen”, zegt Griffiths.

De internationale oproep om de oorlog in Jemen te beëindigen, klinkt steeds luider. De humanitaire crisis die het land in de greep heeft, wordt door de VN bestempeld als “de ergste in de wereld”. Zeker 22 miljoen Jemenieten hebben dringend hulp nodig. Volgens de VN dreigen 12 tot 13 miljoen mensen te verhongeren in Jemen - een land met ongeveer 28 miljoen inwoners. Naar schatting 1,8 miljoen kinderen lijden honger.

Volgens het Armed Conflict Location and Event Data Project (ACLED), een onafhankelijke watchdog die data bijhoudt over verschillende conflicten, zijn er al 56.000 dodelijke slachtoffers gevallen sinds 2015. Elke tien minuten sterft een kind in het land, volgens de VN.

In Jemen woedt al sinds 2015 een bloederige oorlog. Een coalitie van soennitische Arabische landen, onder leiding van buurland Saudi-Arabië, steunt de regering van president Hadi en voert aanvallen uit om de Houthi’s - die gesteund worden door Iran - op de knieën te krijgen. De coalitie wil president Hadi terug in heel het land aan de macht zien. Hadi wordt ook door de meeste andere landen erkend als de rechtmatige leider van Jemen.

Hoe is het conflict in Jemen begonnen? Wij leggen het uit in deze video.