Twerken: is het gewoon seksistisch of juist feministisch?
“Do you twerk?” Dat vroeg dj Martin Solveig aan Ada Hegerberg, nadat ze maandag de Gouden Bal voor beste vrouwelijke voetballer had gewonnen. Hegerberg keek hem ijskoud aan, Twitter droop van verontwaardiging. Maar waarom? Twerking is toch een geëmancipeerd dansje? Of niet?
In Parijs vond deze week de uitreiking van de Gouden Bal plaats, de belangrijkste individuele trofee in het internationale voetbal. De Gouden Bal – een edelmetalen lelijkerd die zelfs blingblingman Mbark Boussoufa onder de marktprijs zou doorverkopen – werd voor het eerst in 62 jaar ook uitgereikt aan een vrouw: de Noorse Ada Hegerberg, spits van Olympique Lyon en drievoudig winnares van de Champions League.
De overhandiging van de eerste vrouwelijke Gouden Bal moest een dingetje worden. Een moment waarop het vrouwenvoetbal in de door mannelijke bavianen gedomineerde voetbalwereld eindelijk de erkenning zou krijgen die het verdient. Een gelegenheid om alle voetbalvrouwen ter wereld diets te maken dat ze zich niet mogen laten wegzetten als matig getalenteerde lesbiennes, maar moeten opkomen voor wie ze zijn: begaafde, toegewijde sporters.
En toen vroeg de presentator van het Gouden Balgala, de Franse dj Martin Solveig, bij wijze van ceremoniële afsluiter: “Ada Hegerberg, do you twerk?”
Ada Hegerberg beantwoordde de vraag van Martin Solveig met een gortdroog ‘No’, brandde met haar ogen een paar gaten in zijn Gucci-jasje en liep gedecideerd weg
Twerken, dames en heren van onhippe makelij, staat ook bekend als kontdansen: het in squatpositie op en neer bewegen van de heupen, waardoor de billen niet langer passief aan het lichaam hangen, maar geestdriftig omhoog en omlaag schudden. “Shaking your ass like a polaroid picture”, om het met de woorden van de Britse Holly Baxter van onlinemagazine The Vagenda te zeggen. Wie Rihanna ooit bezig zag in de videoclip van ‘Pour It Up’ weet wat Baxter bedoelt.
Ook Ada Hegerberg begreep waar Martin Solveig het over had. Ze beantwoordde zijn twerkvraag met een gortdroog “No”, brandde met haar ogen een paar gaten in zijn Gucci-jasje en liep gedecideerd weg.
Nog voor Hegerberg weer in de backstageruimte arriveerde, werd Martin Solveig op Twitter al om de Franse oren geslagen met beschuldigingen van seksisme, verbale aanranding en #MeToo. Waar the fuck was de twitterwoede toen de man drie jaar geleden ‘Intoxicated’ uitbracht, kun je je afvragen.
Maar evengoed hadden de tweeps een punt. Martin Solveig had Ada Hegerberg ook een voetbalgerelateerde vraag kunnen stellen in plaats van te informeren naar de elasticiteit van haar derrière. Kun je als man eens een feministische daad stellen door over voetbal te praten, laat je de kans liggen. Solveig was deze week niet enkel in de ogen van vrouwen een halve zool.
“It was a joke”, zei hij achteraf met een Inspector Clouseau-stemmetje. “You must have a bit of sense of humour, no?” Fransen en humor: het is een even hypothetische combinatie als Peter De Roover en stijl.
Wat we vandaag twerken noemen, is ontstaan in West-Afrika. Daar dansen vrouwen al eeuwenlang kontschuddend de mapouka
Mocht de vrouwelijke Gouden Bal al een paar decennia geleden zijn uitgereikt, had niemand zich druk gemaakt over een twerking-grap. Niet alleen omdat seksisme in die tijd nog een algemeen aanvaarde hobby was, maar vooral omdat twerken toen niet de minste seksuele connotatie had.
Miley Cyrus
Wat we vandaag twerken noemen, is ontstaan in West-Afrika, ter hoogte van Ivoorkust. Daar dansen vrouwen al eeuwenlang kontschuddend de mapouka. Trillende billen zouden vrouwen nader tot God brengen, vandaar.
Mettertijd belandde de mapouka ook in westerse contreien. Zoals het Amerikaanse New Orleans, waar ‘de mapouka dansen’ al gauw ‘twerken’ genoemd werd: volgens de Oxford English Dictionary een samentrekking van ‘twist’ en ‘jerk’.
Vanuit New Orleans verspreidde twerking zich als een soa over de Amerikaanse hiphopscene. De dans dook op in hitsige videoclips en kreeg steeds vaker een uitgesproken seksuele lading.
Zeker toen ook blanke popgodinnen aan het twerken sloegen – Miley Cirus duwde ooit haar krolse kont in het behulpzame kruis van Robin Thicke – werd twerken synoniem voor ‘dancing with someone in a way that indicates you’re interested in fucking them’. Iets eloquenter geformuleerd: ‘de rechtopstaande expressie van een horizontaal verlangen’. (Dank u, George Bernard Shaw.)
Zelf heb ik van de seksuele fuzz rond twerken nooit iets begrepen: mits de juiste belichting is een omgevallen sanseveria opwindender dan de vibrerende poeper van Miley Cyrus. Maar toch werd de popster na haar twerkkunstjes gedegradeerd van Disney-prinses tot Hollywood-hoer.
Slutshaming
Annie Lennox – het boegbeeld van The Eurythmics – ziet in de seksuele gevoelswaarde van twerking een reden om het dansje onfeministisch te noemen. “Twerking is niét empowering”, zei ze een paar jaar geleden. “Het is een platvloerse manier om mannen te behagen.”
Geeft Lennox gelijk: de eerder genoemde Holly Baxter van The Vagenda. Ze erkent wel dat vrouwen in tijden van gendergelijkheid zélf moeten kunnen kiezen wat ze met hun lichaam doen, máár: “Dat betekent nog niet dat elke keuze die een vrouw maakt ook een feministische keuze is.”
Andere, vaak jongere feministen beginnen te geeuwen als ze het betoog van Lennox & co. horen. “Vrouwen hebben het recht om zich seksueel te uiten zonder te moeten vrezen voor slutshaming”, schrijft Beth Summerour van nieuwssite medium.com. “We moeten onze lichamen juist heroveren op de geile blik van mannen.”
‘Als een man geil wordt van een vrouw die een seksueel getint dansje doet, is het altijd de vrouw die dat heeft ‘uitgelokt’. Bullshit’
Dat vindt ook de Brits-Spaanse muzikante Luna Silva. Ze wijst erop dat twerken niet hetzelfde is als mannen vragen om de scharrelende gluiperd in zichzelf te ontketenen. “Als een man geil wordt van een vrouw die een seksueel getint dansje opvoert, is het altijd de vrouw die dat in de man heeft ‘uitgelokt’”, zegt ze. “Maar dat is bullshit: het is niet de verantwoordelijkheid van de vrouw dat de man een erectie krijgt. Hij mág die hebben, maar dat wil nog niet zeggen dat hij er anderen mee moet lastig vallen.”
De nieuw-feministische visie op twerken wordt het best samengevat door Nicki Minaj, de Amerikaanse rapster die van haar videoclips regelmatig een weergaloos billenballet maakt: “If you’ve got it, flaunt it, girls.” Laat zien wat je in huis hebt, meiden!
Comeback van de Bump
Toch willen sommige vrouwen twerking ontdoen van zijn seksuele lading en het dansje zijn oorspronkelijke West-Afrikaanse betekenis teruggeven. Kelechi Okafor bijvoorbeeld: een Londense – je kunt het zo gek niet bedenken of het bestaat – twerk instructor. “Twerken is een manier om vreugde, pijn en verdriet uit te drukken”, zegt ze in een BBC-interview. “Om emoties te communiceren die moeilijk onder woorden te brengen zijn. En als mannen twerkende vrouwen seksualiseren: so be it. Vrouwen worden sowieso geseksualiseerd. Zelfs als ze stilstaan en niks doen.”
Had Martin Solveig aan Ada Hegerberg gevraagd of ze even met haar kont wenste te schudden teneinde haar vreugde met het publiek te delen: fine. Maar dat was natuurlijk niet wat de kwijlende Fransoos in gedachten had. En dat is jammer. Niet alleen voor Hegerberg, die haar moment de gloire in een beerput van genderpolarisering gedumpt zag worden, maar ook voor twerkliefhebbers. Welke vrouw zal het nog in haar hoofd halen om een dansje te doen dat de afgelopen week door iedereen behalve Harvey Weinstein gelabeld werd als sletterig? Mevrouw Selfslagh-Wachters in ieder geval niet, geloof mij.
Exit twerking, dus. Misschien kunnen we – zoals columnist Nico Dijkshoorn deze week in de Volkskrant suggereerde – weer overschakelen op de Bump. “De Bump was een geëmancipeerde dans”, schreef Dijkshoorn. ”Man en vrouw duwden op het ritme van Joe Tex de heupen en de schouders tegen elkaar en maakten na iedere bump een heel lief sprongetje. Daarna riep je zo hard mogelijk: ‘I ain’t gonna bump no more with no big fat woman’.” Schrijf het nu al op: 2019 wordt het jaar van de Bump.
Om af te ronden nog dit: de feminist in mij heeft op YouTube alle best-of-video’s van Ada Hegerberg bekeken. Ik ga mijn analyse kort houden: Anderlecht kan haar gebruiken.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
