Aalsterse maatregel om anticonceptie bij mensen in armoede bespreekbaar te maken, botst op weerstand

Toen het schepencollege in Aalst zijn bestuursakkoord voorstelde, deed één zinnetje uit een interview met de kersverse schepen van Sociale Zaken Sarah Smeyers (N-VA) veel wenkbrauwen fronsen. “We moeten taboes doorbreken. We moeten durven te zeggen dat mensen tijdelijk anticonceptie moeten nemen en dat het OCMW dat kan terugbetalen”, klonk het voor de camera’s van TV Oost.

Smeyers verduidelijkt dat die woorden verkeerd geïnterpreteerd werden. “Anticonceptie is natuurlijk geen verplichting en evenmin een voorwaarde om een leefloon te krijgen”, klinkt het. Ook collega-schepen Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) benadrukt dat: “De koppeling met het leefloon zou compleet absurd zijn. Dat is wettelijk zelfs niet mogelijk.”

Het gaat om een extra financiële tussenkomst boven op een leefloon, zegt Smeyers. “Een leefloon is een vast, door de overheid vastgelegd bedrag. Ook de voorwaarden liggen vast. Maar elk OCMW heeft de individuele vrijheid om extra kosten te vergoeden aan zijn cliënten.” De stad Aalst legt nu dus vast dat die vergoeding voortaan ook geldt voor anticonceptiemiddelen. “Andere extra tussenkomsten zijn bijvoorbeeld medische kosten of schoolfacturen.”

Gent

“Wat Aalst doet, is helemaal niet revolutionair”, reageert Nathalie Debast, stafmedewerker armoede van de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten. “Ik ben er zeker van dat veel OCMW’s die kosten terugbetalen, als onderdeel van het individuele traject dat elke leefloner krijgt.”

In Gent bijvoorbeeld is de terugbetaling van anticonceptie al een jaar mogelijk. “Vroeger werd alleen de strippil terugbetaald”, zegt OCMW-voorzitter Rudy Coddens (sp.a). “Dat hebben we uitgebreid naar alle anticonceptiemiddelen, voor zowel mannen als vrouwen.” Coddens is voorzichtig: de terugbetaling mag niet gelden als maatregel om armoede te bestrijden. “Het kan enkel als de cliënt zelf de vraag stelt en aangeeft dat hij anticonceptiemiddelen wil, maar die niet kan betalen.”

Het Aalsterse stadsbestuur gaat een stap verder. Anticonceptie moet bespreekbaar gemaakt worden bij leefloners, vindt het. “De tijd dat dit een taboe was, ligt toch echt wel ver achter ons”, zegt Smeyers. 

Lees ook

“Nog een kind. Is dat wel een goed idee, mevrouw?” In de strijd tegen kinderarmoede gaan gezondheidsproffen heikele thema’s niet uit de weg.
     

“Maatschappelijk werkers moeten kunnen zeggen: ‘Kijk, je hebt bepaalde moeilijkheden – dat kan gaan van armoede tot drugsproblemen”, zegt De Gucht. “’Misschien is het toch beter om eventjes te wachten met kinderen. Als u dat wilt, weet dan dat wij kunnen helpen bij de terugbetaling van anticonceptiemiddelen.’”

Armoedebestrijdingsmiddel

Debast vindt de maatregel een goede zaak. “Het is goed dat men dit bespreekbaar maakt. We moeten daar niet flauw over doen: de komst van zo'n kind maakt het zwaarder.” Wel benadrukt Debast dat de maatregel alleen armoede niet zal stoppen. “Het is maar een van de maatregelen die genomen moeten worden.”

Toch is niet iedereen enthousiast. Zolang de vraag van de cliënt zelf komt, is er geen probleem. “Maar deze maatregel wordt verkocht als armoedebestrijdingsmaatregel”, zegt socioloog en armoede-expert Wim Van Lancker (KU Leuven). “De impliciete boodschap is dat je arm bent omdat je kinderen hebt.”

Ook het Netwerk tegen Armoede noemt de maatregel “problematisch”. “Er wordt impliciet van uitgegaan dat nog kinderen krijgen als je in armoede leeft not done is”, zegt algemeen coördinator David De Vaal. “En dat geboortebeperking een soort armoedebestrijdingsmaatregel kan zijn.” 

De Vaal is resoluut: “We vragen dat die maatregel wordt ingetrokken. De manier waarop het nu wordt voorgesteld, maakt het moeilijk om de maatregel niet als dwingend te zien.”

Van Lancker treedt hem bij. “Mensen met een leefloon zitten in een kwetsbare positie. Dan de optie nog maar op tafel leggen, leidt er misschien toe dat mensen zich gedwongen zullen voelen en alle hulp net afwijzen. Dat zou net het omgekeerde zijn van wat men wil bereiken.”