Strenge visaregels versoepeld: Japan heeft laaggeschoolde buitenlandse werknemers nodig
Het immigratieschuwe Japan kan niet heen om de krappe arbeidsmarkt. De strenge visaregels worden versoepeld voor buitenlandse werknemers. Japan staat bekend als een land dat zeer weinig immigratie toelaat.
Japanse bedrijven mogen vanaf volgend jaar op grote schaal laaggeschoolde arbeidskrachten uit het buitenland halen om hun vacatures te vullen. Dat heeft het Japanse parlement zaterdag na een marathonzitting besloten. Het besluit is opmerkelijk voor het immigratie-schuwe Japan, maar nood breekt wet: door de vergrijzing, het dalende geboortecijfer en de aantrekkende economie kampt het land met een groot arbeidstekort. Er zijn anderhalf keer zoveel vacatures als werkzoekenden.
Met de nieuwe wet worden twee nieuwe visacategorieën gecreëerd: een voor laaggeschoolde arbeiders, die maximaal vijf jaar kunnen blijven en een andere voor werknemers met ‘specifieke vaardigheden’ en enige kennis van het Japans. Deze mogen hun gezinsleden meenemen en na tien jaar een permanente verblijfsvergunning aanvragen, mits ze de wet niet hebben overtreden.
In totaal verwacht de Japanse overheid de komende vijf jaar 345.000 buitenlandse arbeidskrachten te trekken
Strenge isolatiepolitiek loslaten
Vooral die laatste categorie is een unicum voor het traditioneel gesloten Japan dat pas halverwege de 19de eeuw onder bedreiging van Amerikaanse kanonnen haar zelfverkozen isolatiepolitiek losliet. Nog altijd is Japan een etnisch homogeen land met een streng vluchtelingenbeleid en relatief weinig buitenlandse inwoners.
Maar dat strenge beleid is niet meer vol te houden. Japan is een vergrijsde samenleving, met 28 procent van de bevolking ouder dan 65. De aantrekkende economie heeft het arbeidstekort nog eens vergroot: steeds meer bedrijven gaan failliet door personeelstekort. Tot nu probeerde regeringspartij LDP het probleem op te lossen door vrouwen en gepensioneerden weer aan het (vaak pover betaalde) werk te krijgen. Maar daar is de rek wel uit.
De afgelopen jaren veel buitenlandse arbeidskrachten via een omweg binnengehaald, bijvoorbeeld door taalstudenten en ‘stagiaires’ toe te laten die regulier gingen werken. In totaal verwacht de Japanse overheid de komende vijf jaar 345.000 buitenlandse arbeidskrachten te trekken. Hoewel de Japanse premier bij hoog en laag volhoudt dat geen sprake is van een immigratiepolitiek, lijkt toch sprake van een waterscheiding in het denken over buitenlanders in Japan. “Ik hoop dat dit het mogelijk maakt voor het publiek en de regering om een multiculturele en inclusieve samenleving te accepteren”, zei de Japanse minister van Justitie Takashi Yamashita vrijdag. Maar Japan heeft nu eenmaal dringend gastarbeiders nodig.
Over hoe groot de noodzaak is, is in Japan overigens discussie. Critici vragen zich af of de overheid niet meer kan doen om het werk voor Japanners aantrekkelijker te maken. Zo groeiden de lonen nauwelijks, ondanks het nijpende arbeidstekort. “Over Japan wordt gezegd dat er een arbeidstekort is, maar dat is echt onzin’, aldus Makoto iwahashi van jongerenvakbond POSSE. ‘Er zijn genoeg mensen die willen en kunnen werken, maar de arbeidsomstandigheden zijn ronduit slecht.”
