AFP or licensors

Gaat Macron straks op de knieën voor de gele hesjes?

Vanavond om acht uur spreekt de Franse president Emmanuel Macron de natie toe. De tijd van halve toegevingen en vage beloften aan de gele hesjes lijkt voorbij. Maar kan Macron nog wel een kant op zonder zijn gezicht te verliezen?

analyse
Rony Van Gastel
Rony Van Gastel is buitenlandjournalist en volgt Frankrijk op de voet.

"Met deze man wordt het anders".  Dat was alvast de belofte van Macron. Hij zou breken met "de Franse traditie", niet toegeven aan straatprotest en vastbesloten zijn hervormingen doorvoeren.

Het eerste anderhalf jaar van zijn ambt heeft hij dat ook gedaan. Ondanks wekenlange stakingen bij het Franse spoor hield hij, als een Franse Thatcher, het been stijf. Maar sinds vorige week is die rustige standvastigheid aan het wankelen gegaan. Officieel heet het nu "dat de president het roer niet omgooit, maar dat hij van methode verandert".

1. Komen er vanavond concrete maatregelen?

Het zal concreet moeten zijn. De volkswoede kan alleen gaan liggen door maatregelen die meteen voelbaar zijn, en dan liefst nog in de portemonnee. Dat er ruim overleg komt (drie maanden lang) is overigens vorige week al gezegd door de premier. Dat de verhoging van de brandstoftaks wordt uitgesteld ook. Het mag dus wat meer zijn.

Wat Macron precies in petto heeft blijft koffiedik kijken, al heeft het vast te maken met koopkracht. Misschien vraagt hij een inspanning van de werkgevers, in de vorm van een eenmalige premie? Misschien worden minima voor de kleine inkomens of voor ouderen opgetrokken? Of wie weet kan er worden gesproken over "symbolische" maatregelen die kwaad bloed hebben gezet. Zoals de grote vermindering van de rijkentaks (ISF) die Macron heeft doorgevoerd. Of de vermindering van de huursubsidies, de algemene snelheidsbeperking tot 80 op gewone wegen...

AP

2. Macron démission, of nieuwe verkiezingen?

De hesjes mogen dan al scanderen "Macron démission", alle ogen mogen op hem gericht zijn, aftreden zal de president niet. In het Franse politieke systeem is er nog altijd een plan B, de premier namelijk. Die kan de ondankbare rol van "smeltzekering" op zich nemen. 

Wanneer het te warm wordt voor de president kan hij de premier en de regering de laan uitsturen en met een nieuwe ploeg herbeginnen. Een president kan zelfs het parlement ontbinden en nieuwe verkiezingen uitschrijven. Al is de kans dat dat laatste gebeurt heel klein. De laatste die dat probeerde was president Chirac in 1997, en dat is verkeerd uitgedraaid. Macron weet ook dat hij daarmee zijn eigen doodvonnis ondertekent en dat hij zijn meerderheid in het parlement kan verliezen.

Het zal dus allicht blijven bij de aankondiging van een paar sterke maatregelen. Want als Macron zoals beloofd "ruimte wil geven aan het overleg" kan hij moeilijk als een dictator alles zelf beslissen. Bovendien zal hij niet willen overkomen als een slappeling die toegeeft aan het geweld. Hij zal ongetwijfeld herhalen dat er een nul-tolerantie is voor gewelddadig protest. 

3. Kan Macron de koopkracht echt verhogen?

Zijn hele presidentschap is gebaseerd op het hervormen van Frankrijk. Versta een "modernisering" van de economie, minder regels, meer ruimte voor de bedrijven. Kortom: jobs, jobs, jobs en een klassiek liberale visie. Een boodschap die niet gemakkelijk te combineren valt met het verhogen van de koopkracht via van boven opgelegde maatregelen. Hogere lonen zouden ook de internationale concurrentiepositie van Frankrijk op de helling zetten.

De belastingen drastisch verminderen of hogere uitgaven van de staatskas zitten er ook al niet in. Frankrijk heeft nu al een waarschuwing gekregen van Europa. Het begrotingstekort zal volgend jaar dicht bij de  3-procentnorm zitten. Als Macron meer sociale uitgaven wil kan hij onmogelijk tegelijk de belastingen verminderen. Een "catch 22", ook en vooral in budgetair opzicht heeft Macron heel weinig marge.

(Lees voort onder de foto.)

4. Zal het ooit genoeg zijn voor de gele hesjes?

De gele hesjes weten zelf niet wat ze willen, hoor je wel eens. Of ze willen te veel en vaak tegenstrijdige dingen. Dat klopt in die zin dat het protest niet georganiseerd achter één vlag loopt. Pogingen om de beweging te structureren zijn op weinig of niets uitgedraaid. Een greep uit de eisen die we al gehoord en gelezen hebben? Ontslag Macron, nieuwe verkiezingen, verhoging van pensioenen en minimumlonen. Meer referenda. Herinvoering van de rijkentaks, een verlaging van alle belastingen. Om nog te zwijgen van de meest vergezochte, genre "generaal De Villiers aan de macht". 

Aan al die verwachtingen kan en wil Macron uiteraard geen antwoord bieden. De president zal niet zozeer de extremisten tussen de gele hesjes moeten belonen, maar wel het gros van de bevolking. Het grote probleem is immers dat zo'n 70 procent van de Fransen nog altijd achter de gele hesjes staat. Het oproer vertaalt dus een reële malaise. Dat Macron nu een groot sociaal overleg heeft bijeengeroepen met de sociale partners is allerminst een toeval.  De president is op zoek naar aansluitingspunten met de maatschappij, meer dan met de betogers alleen. 

5. Macron, de minst populaire president ooit?

Voor (relatief) populaire Franse presidenten moeten we al tientallen jaren terug, naar François Mitterrand of Valéry Giscard d'Estaing. Het is het lot van de president om geliefd te zijn bij zijn verkiezing, en dan te moeten toezien hoe de liefde bekoelt.

Minder dan 20 procent van de Fransen staat nog achter Emmanuel Macron. Dat is weinig, vooral omdat hij nog maar anderhalf jaar aan de macht is. Maar toch is het geen absoluut dieptepunt. Zijn voorganger Hollande zakte ooit naar 11, en ook Sarkozy en Chirac zakten tot onder de 20 procent. 

Het probleem van Macron is dus niet zozeer het gebrek aan populariteit, wel het (politiek) instabiele klimaat. De hesjes en de peilingen zeggen allebei hetzelfde. Uiterst links en (vooral) uiterst rechts staan klaar om de publieke opinie in te nemen. De traditionele politiek lijkt geen greep meer te hebben op een groeiende groep Fransen. In die zin is Macron in elk geval precies wat hij niet wilde zijn: "un président normal". Of hij de crisis kan bezweren, zal de komende dagen blijken.

AFP or licensors

Meest gelezen