Fenomeen van de ‘gele hesjes’ verklaard: “Wij zijn getuige van historische omwenteling die zich niet zal beperken tot Frankrijk alleen”

Het maakt tegenwoordig niet uit met wie je in Parijs over de ‘gele hesjes’ praat, iedereen is geschokt of op zijn minst erg bezorgd over de democratie in Frankrijk, zo weet de Franse pers. Er is sprake van een historische omwenteling. De grote denkers van het land geven hun analyse over de crisis.

“De beweging van de gele hesjes bevindt zich op een tweesprong”, meent Lévy. “Enerzijds kunnen ze de tijd nemen om zich deftig te organiseren en uit te groeien tot een politieke beweging zoals ‘La République en Marche’ van Macron. Anderzijds kunnen de linker- en rechtervleugel van de beweging opteren voor rechtstreekse dialoog, maar ook een ware krachtmeting behoort tot de mogelijkheden”, verklaart de filosoof.

“De beweging kan geschiedenis schrijven indien ze voldoende lef toont. De vraag is echter of de gele hesjes daadwerkelijk hervormingen willen dan wel alles willen vernietigen. Willen ze enkel destructie en chaos zaaien in plaats van de zwakkeren in onze maatschappij te helpen of wordt het een mature beweging met nobele doeleinden?”

“De gele hesjes zijn nu aan zet. Ze moeten het initiatief nemen en bepalen welke richting ze uitgaan. Kiezen ze voor haat of broederlijkheid?”

“De ineenstorting van de welvaartsstaat gekoppeld aan een democratische crisis heeft geleid tot een sociale beweging die zijn gelijke niet kent”, stelt Tartakowsky. “Hoe dit fenomeen ontstond, is bijzonder: spontaan en via sociale netwerken op internet. Bovendien is het een beweging met vele gezichten die de elite wil verslaan op haar eigen terrein - in hartje Parijs, daar waar de rijken wonen.”

“Deze beweging is het symptoom van het verval van het politieke kader zoals we dat kennen en dat tot nu toe vorm heeft geven aan onze democratie. We zijn getuige van een unieke beweging in een nieuw politiek tijdperk. De gele hesjes zijn een antwoord op het beleid van president Macron dat noch links noch rechts is. Het gaat om burgers die de machthebbers weg willen”, zegt de historica.

“Er is een tweespalt in de maatschappij. Enerzijds heb je de goed opgeleide en optimistische burgers die hebben gekozen voor Macron en anderzijds de gele hesjes die de negatieve impact van de globalisering hard voelen. Het is een hele enge situatie. Helaas leert de geschiedenis ons niet hoe we uit deze crisis kunnen komen”, besluit ze.

“Sociale revoltes zijn net zo onvoorspelbaar als vulkaanuitbarstingen”, vindt Rosanvallon. “En met zo’n revolte hebben we nu te maken. Maar een revolte is daarom nog geen revolutie. Enkel wanneer een revolte succesvol is en als dusdanig uitmondt in nieuwe kansen en perspectieven, kunnen we spreken van een revolutie”, verklaart de historicus.

“De gele hesjes weigeren een constructief debat. Men zegt vaak dat er in Frankrijk een traditie is van geweld. Maar ik zie het eerder als het ontbreken van de bereidheid om een compromis te sluiten. De regering verkeert in shock. Ze heeft de omvang van deze beweging onderschat. We beleven hier als het ware het ‘radicalisme van de gematigden’. We hebben te maken met burgers die nooit eerder in hun leven hebben gedemonstreerd en plotseling de straat opgaan. Deze mensen hebben het gevoel dat ze niets te verliezen hebben. Het gebruik van geweld is dan verleidelijk. Er lijkt niet meteen een oplossing te bestaan voor dit conflict. Maar het gebruik van repressie is een democratie onwaardig.”

“Bij de verkiezingen hebben de burgers niet zozeer vóór de neoliberale hervormingen van Emmanuel Macron gestemd, maar wel tégen Marine Le Pen”, meent Amable. “Toch beschikt de president over een absolute meerderheid in het parlement en kan zodoende regeren zonder veel tegenkanting.

Macron ijvert voor de afschaffing van de vermogensbelasting, terwijl de gele hesjes over de hele lijn meer koopkracht willen. Hun protest reikt verder dan de brandstoftaksen. Ze streven naar gelijkheid en willen een einde aan het sociale onrecht.”

Die onvrede beperkt zich niet tot Frankrijk alleen. Het protest heeft zich al uitgebreid naar ons land en Nederland. Ook in Basra in Irak zijn al de eerste gele hesjes gesignaleerd. Daar eist de beweging evenwel geen lagere brandstofprijzen want die zijn daar sowieso vrij laag, maar ijveren ze voor jobs en betere basisvoorzieningen zoals water en elektriciteit.

De Franse president zal zich vanavond “tot de natie richten” nadat hij eerder vandaag sprak met de vakbonden en werkgeversorganisaties. Verwacht wordt dat Macron “concrete en onmiddellijke maatregelen” zal aankondigen om de crisis aan te pakken. Afgelopen zaterdag manifesteerden zowat 136.000 mensen in heel Frankrijk. De protesten gingen opnieuw gepaard met geweld. 

Bekijk ook: 

Parijs zet zich schrap voor ‘gele hesjes’: ruim 500 mensen opgepakt, politie zet traangas in