Charmeoffensief May slag in het water: ook Merkel wil brexitakkoord niet heronderhandelen

Alsof de duivel ermee gemoeid was, hadden de medewerkers van de fel geplaagde May heel wat moeite om de deur van haar auto te openen toen ze aan de bondskanselarij arriveerde. Een onbetekenend incident, maar de beelden gingen wel de wereld rond.

“We hebben gezegd dat er geen verdere opening van het terugtrekkingsakkoord komt”, zei Merkel na afloop. Maar volgens de bondskanselier zijn er eventueel toch oplossingen. Als belangrijkste knelpunt ziet Merkel de garantie dat er een open grens blijft tussen Ierland en Noord-Ierland na de brexit. Volgens Merkel moeten de Britten meer zekerheid krijgen voor het geval het land langer in een overgangsperiode zit.

May bezocht Merkel nadat zij eerder op de dag in Den Haag Nederlands premier Mark Rutte had ontmoet. Daarna trok ze naar Brussel voor een ontmoeting met Donald Tusk. Die gaf aan dat er niet opnieuw kan onderhandeld worden. Maar dat betekent niet dat de Europese staatshoofden en regeringsleiders May geen handje willen toesteken. “Het is duidelijk dat de EU27 wil helpen. De vraag is alleen hoe”, tweette Tusk vandaag na het bezoek van May. Het was een “openhartig” gesprek, aldus de Pool.

Eerder maakte Tusk al bekend dat de Europese leiders het op hun top van donderdag en vrijdag ook over de brexit zullen hebben. De 27 overige lidstaten zullen bespreken hoe zij May kunnen tegemoetkomen zodat de deal door het Britse parlement kan worden goedgekeurd.

Het is maar de vraag of May met iets substantieels terug naar Londen zal kunnen keren. Het hoogst haalbare lijkt een aanvullende verklaring bij het akkoord te zijn die verduidelijkt dat het niet de bedoeling is dat de ‘backstop’ ooit geactiveerd wordt en dat hij, mocht hij toch in werking treden, per definitie tijdelijk is.

May heeft vanavond ook een ontmoeting met Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie. “Dit is het best mogelijke en enige mogelijke akkoord”, zo beklemtoonde Juncker deze ochtend in het Europees Parlement in Straatsburg. Hij is bereid om “verdere verduidelijkingen” aan te bieden, maar er kan volgens hem geen sprake zijn van het heropenen van de onderhandelingen over het akkoord en de backstop die een harde grens op het Ierse eiland moet vermijden. “We laten Ierland niet in de steek”, klonk het.

Ook Guy Verhofstadt, die namens het parlement de brexitonderhandelingen volgt, liet er geen twijfel over bestaan dat het vangnet voor Ierland op zijn plaats moet blijven. “Maar als ze een nauwere relatie met de Europese Unie wil om te vermijden dat deze backstop ooit gebruikt moet worden, dan is er geen obstakel”, zo stelde de Belgische oud-premier.

May zag zich genoopt om de voor dinsdag geplande stemming in het Britse parlement af te blazen. Het was haar duidelijk geworden dat “een aanzienlijke meerderheid” van de parlementsleden het licht niet op groen zou zetten voor de deal die ze eind november met de Europese leiders had afgehamerd. Ze stelde met name een “wijdverspreide en diepe bezorgdheid” over de Noord-Ierse ‘backstop’ vast.

De ‘backstop’ is de noodoplossing die ervoor moet zorgen dat er geen harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland wanneer er geen alternatieve oplossing wordt bereikt tijdens de onderhandelingen over een vrijhandelsakkoord. May stemde ermee in dat heel Groot-Brittannië dan in een douaneterritorium met de Europese Unie blijft, en Noord-Ierland een deel van de regels van de Europese eenheidsmarkt blijft volgen.

Het probleem is echter dat veel hardliners van Mays Conservatieve Partij vrezen dat het VK opgesloten zal geraken in die douane-unie omdat het land niet unilateraal kan beslissen uit de ‘backstop’ te stappen. Het aparte regime voor Noord-Ierland doet de Noord-Ierse unionisten, die in Londen Mays regering gedoogsteun geven, dan weer vrezen voor een feitelijke grens tussen Noord-Ierland en de rest van het VK. 

Volgens een Britse minister is May nu op zoek naar “bijkomende juridische garanties” die ervoor moeten zorgen dat haar land niet vast komt te zitten in de ‘backstop’. Die garanties moeten bovendien “juridisch bindend” zijn, zei hij bij de start van een Europese ministerraad in Brussel.