Groot proces mensensmokkel: wanneer mag je iemand die illegaal in het land is helpen? En wat is mensensmokkel?
De correctionele rechtbank in Brussel beslist vandaag of twaalf mensen zich schuldig hebben gemaakt aan mensensmokkel. Onder hen ook drie vrijwillgers, die actief waren in het Brusselse Maximiliaanpark. Maar wat is de definitie van mensensmokkel? En op welke manier mag je wel iemand helpen die illegaal in het land verblijft?
Negen migranten en vluchtelingen stonden vorige maand samen met drie vrijwilligers in Brussel terecht voor mensensmokkel en lidmaatschap van een criminele organisatie. De vrijwilligers waren actief in het Maximiliaanpark aan het station van Brussel-Noord, een verzamelplaats voor heel wat migranten en vluchtelingen.
Het gaat om een sociaal assistent en twee journalistes: Anouk Van Gestel, hoofdredactrice van het Franstalige vrouwenmagazine Marie-Claire, en Myriam Berghe, journaliste bij Femmes d’Aujourd’hui. Zij moesten voor de rechter komen, omdat ze smokkelaars onderdak zouden gegeven hebben en migranten zouden geholpen hebben om de grens over te steken. Straks volgt de uitspraak van de rechter. Maar in afwachting van het vonnis: waar ligt nu precies de grens tussen mensensmokkel en solidariteit?
Mensensmokkel vs. hulp aan illegale migratie
Wettelijk gezien zijn er twee verschillende kwalificaties mogelijk als het op deze kwestie aankomt: het kan gaan om mensensmokkel of om hulp aan illegale migratie. In beide gevallen ga je iemand die onrechtmatig in ons land verblijft helpen om het land binnen te komen, om hier te verblijven of om door te reizen. En dat is strafbaar.
Het grote verschil is dat dit bij mensensmokkel gebeurt om direct of indirect een vermogensvoordeel te krijgen, terwijl men bij hulp aan illegale migratie er zelf geen financieel voordeel uit wil halen. In deze zaak staan de drie vrijwilligers enkel terecht voor mensensmokkel. De kans lijkt dus eerder klein dat zij daarvoor veroordeeld zullen worden. Maar zouden ze voor hulp aan illegale migratie veroordeeld kunnen worden?
Bij mensensmokkel wil men er zelf een financieel voordeel uithalen, bij hulp aan illegale migratie niet
Bovenstaande vraag stelt zich momenteel niet, omdat de drie hiervoor niet vervolgd worden. Maar het zou wel kunnen dat de rechtbank vandaag de feiten herkwalificeert naar hulp aan illegale migratie. Die hulp is enkel toegestaan als ze om humanitaire redenen verleend wordt. De vraag die dan volgt is: hebben ze hulp verleend voor humanitaire redenen en wat betekent dat eigenlijk?
Wat zijn humanitaire redenen?
De definitie van het woord ‘humanitair’ ligt niet vast in de wet. Het is dus een feitenkwestie die keer op keer moet beoordeeld worden door de rechter. Je zou er onder kunnen verstaan dat je aan mensen die hier illegaal verblijven onderdak, voedsel en kledij geeft. Voor zover je er uiteraard geen financieel voordeel uithaalt.
Maar waar houdt het humanitaire op en ligt de grens met hulp verlenen aan een illegaal migratietraject? Is dat wanneer iemand zelf contact opneemt met een mensensmokkelaar? Of wanneer je bijvoorbeeld iemand afzet op een parking om die persoon daar in een vrachtwagen te laten klimmen? Daar bestaat momenteel nog onduidelijkheid over.
Is het humanitair om iemand af te zetten op een parking om in een vrachtwagen te klimmen?
Tot slot: als iemand zegt dat hij of zij wel degelijk gehandeld heeft uit humanitaire redenen, dan is het aan het parket om aan te tonen dat die bewering niet klopt. De bewijslast ligt dus bij het openbaar ministerie.
Manipuleren smokkelaars hulpverleners?
Men zou zich overigens ook de vraag kunnen stellen in welke mate mensensmokkelaars gebruik maken van hulpverleners. Manipuleren zij vrijwilligers door hen ondersteunend - maar eventueel strafbaar - werk te laten doen? Dit zou een mogelijke werkwijze van smokkelnetwerken kunnen zijn.