Het is een spannende dag voor de Europese ruimtevaart. Als alles goed gaat, zullen Europese wetenschappers woensdag om 16.42 uur ‘zes minuten van doodsangsten’ uitstaan om een lander op de planeet Mars te zetten. België speelt een prominente rol.
Op 14 maart vertrok in Kazachstan de eerste van twee Europees-Russische missies, de zogenaamde ExoMars-missie, naar Mars. Op 19 oktober zal de lander neerstrijken op de Rode Planeet en moet een ander tuig rond Mars beginnen draaien. Een hoogtepunt voor de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, maar ook een huzarenstukje. Het is bang afwachten of de landing zal lukken.
Zijn de omstandigheden gunstig genoeg voor de grote droom van de mensheid: een eventuele kolonie vanaf 2020?
De ExoMars-missie is een droommissie voor de ESA en moet een antwoord bieden op onze vragen over de Rode Planeet. Is er leven op Mars? Zijn de omstandigheden gunstig genoeg voor de grote droom van de mensheid: een eventuele kolonie vanaf 2020?
Dit weekend werd alvast een eerste succesje geboekt. Toen nam de lander Schiaparelli na een reis van zeven maanden op succesvolle wijze afscheid van de satelliet Trace Gas Orbiter (TGO). Het technisch delicate manoeuvre was een cruciale stap voor een succesvol verloop van de missie.
‘Six minutes of terror’
Hoe gaat de landing in zijn werk? De Schiaparelli moet normaal gezien woensdag met een valscherm om 16.42 uur de atmosfeer van Mars induiken vanop ongeveer 130 km hoogte en aan een snelheid van van ongeveer zes km per seconde. Daarbij zal de AMELIA-camera, waarin de Koninklijke Belgische Sterrenwacht (KSB) deelneemt, experimenten uitvoeren. Het instrument meet vluchtgegevens op die de Belgische AMELIA-onderzoekers zullen gebruiken om zowel de baan als de condities, zoals atmosferische dichtheid, temperatuur, en druk, te reconstrueren. Dergelijke metingen zijn erg nuttig voor het beter begrijpen van de atmosfeer op Mars, zegt de KSB.
Na zowat zes minuten, om 16.48 uur, moet het onbemande tuig op Mars staan. Net zoals bij de landing van het Marswagentje Curiosity (hier waren het zeven minuten), zullen de wetenschappers ook nu weer doodsangsten uitstaan, zes minuten om precies te zijn, voor ze weten of de landing goed gelukt is. Een kleine kanttekening: zowat de helft van alle landingen op Mars is mislukt, wat ook ESA heeft ondervonden met zijn Beagle-2.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Eerste landing ooit tijdens stormseizoen
Een extra uitdaging is dat Schiaparelli de eerste landing ooit uitvoert tijdens het stormseizoen op Mars, waarin regionale en globale stofstormen het meest frequent zijn.
Indien succesvol, wordt Schiaparelli de eerste echte Europese lander op de Rode Planeet. (Wat er destijds met de vooral Britse Beagle-2 is gebeurd, is nog niet helemaal duidelijk).
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Voor Europa is dit met de Europese ruimtevaartorganisatie ESA dan ook een uitgelezen kans om zich te bewijzen in de wedloop naar Mars. Alle eerdere Marssuccessen werden immers grotendeels geboekt door de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA.
Dé hamvraag is of het methaan een geologische dan wel – getuige op Aarde de uitstoot van methaan door koeien – een biologische herkomst heeft. Indien het biologisch is, dan zijn we niet alleen (in het heelal).
Ondertussen gaat TGO ook door met zijn activiteiten. Het ruimtetuig moet enkele uren voor de landing van Schiaparelli in elliptische baan rond de planeet komen, met 300 km boven het oppervlak als dichtste punt. De sonde zal een jaar lang afremmen om in een circulaire baan op 400 km te komen. Het baanmanoeuvre is voor 15.04 uur gepland. Het duurt 139 minuten.
De TGO zal onder andere onderzoek doen naar spoorgassen in de atmosfeer, in het bijzonder naar methaan. Dé hamvraag is of het methaan een geologische dan wel – getuige op Aarde de uitstoot van methaan door koeien – een biologische herkomst heeft. Indien het biologisch is, dan zijn we niet alleen (in het heelal).
Het tuig voert daarvoor de NOMAD-spectrometer van het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie mee. De activatie van het instrument is voor november gepland. Of Belgische wetenschappers de kans zullen hebben om NOMAD te gebruiken, hangt sterk af van het succes van het manoeuvre om in een baan rond Mars te komen, benadrukt de KSB. Het onbemande ruimtetuig moet zo nauwkeurig mogelijk op exact de juiste plaats en exact het juiste moment aankomen, om in een stabiele baan rond Mars ingevangen te raken. Na dit manoeuvre zal TGO eerst achter Mars verdwijnen, waarbij er gedurende enkele uren geen enkel radiocontact zal zijn. Als alles goed verloopt, herneemt het contact en wordt TGO het tweede ruimtetuig van ESA in een baan om de Rode Planeet, na Mars Express.
Andere Belgische bedrijven die aan ExoMars participeren zijn Lambda-X in Nijvel , Thales Alenia Space Belgium in Charleroi, Vaskon in Menen, Deforche engineering in Dadizele, ES Tooling in Genk, Isalas in Eke, het Centre Spatial de Liège, VREC in Mazenzele, CONSERD in Gent, B&A engineering in Sint-Truiden. Het federale wetenschapsbeleid zorgde voor ondersteuning, ook financieel.
Tweede deel van de missie
In feite is de landing van Schiaparelli een testlanding in afwachting van de lancering van een echte Marsrover in 2018. Want, zoals eerder gezegd, is er ook een tweede deel aan de ExoMars-missie. Dan zal er al een geavanceerde ExoMarsrover naar het oppervlak van de Rode Planeet gebracht worden, die waarschijnlijk in een oude rivierbedding zal gedropt worden. De rover zal uitgerust zijn met de allereerste boor die stalen tot op een diepte van twee meter zal kunnen verzamelen op zoek naar materiaal dat niet in aanraking is gekomen met de voortdurende kosmische straling. Ter vergelijking: de Curiosity van de NASA boorde slechts enkele centimeters diep in het oppervlak
ExoMars was oorspronkelijk een project van de ESA en de NASA. Maar door de zware besparingen bij de NASA was de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie genoodzaakt om na jarenlang voorbereidend werk haar medewerking stop te zetten. Rusland was bereid om de plaats van NASA in te nemen en met het nodige geld over de brug te komen voor de lanceringen in maart 2016 en mei 2018.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier