Analyse: wie durft motie van wantrouwen in te dienen?

“Het is zinloos om actuele vragen te stellen over een beleid dat nog niet is voorgesteld”, sneerde N-VA-fractieleider Peter De Roover vanmiddag in de Kamer. Tijdens het vragenuurtje gingen zijn partij én Vlaams Belang dan ook in staking. “Door vragen te stellen, zouden we een illegale regering legitimeren”, aldus Barbara Pas (Vlaams Belang). Het Kamerdebat kabbelde vandaag verder: stilte voor de storm die vanaf dinsdag opnieuw zal losbarsten.

Dan wordt premier Michel tot de orde geroepen in het parlement. Kondigt hij daar aan dat hij een deel van zijn centrumrechtse maatregelen inslikt en daarvoor het vertrouwen vraagt van het parlement? Dan zal de linkse oppositie hem sparen. Maar de kans dat de premier zo op de knieën gaat, is in feite onbestaande. Daar heeft hij ook niets bij te winnen.

Logischer is dat hij dit weekend zal proberen alsnog de N-VA achter zich te krijgen, met duidelijke afspraken over wat er goedgekeurd kan worden. Als N-VA zich in zijn voorstel kan vinden, dan zal ze zich mogelijk onthouden bij een motie van wantrouwen. De motie heeft dan geen meerderheid. Gevolg: de premier blijft in het zadel. Steunen ze die motie wel, dan moet de premier zijn ontslag gaan aanbieden bij de koning. Hoe diep Michel ook buigt, dat N-VA toehapt is geen zekerheid. Hoewel ze officieel zeggen dat ze geen voorstander zijn van vervroegde verkiezingen, valt ook te horen dat het hen wel bijzonder goed zou uitkomen. 

De vraag is dus: dient iemand zo’n motie van wantrouwen in? Geen partij die er zich nu al over wil uitlaten, uit schrik als onverantwoordelijk bestempeld te worden of uit schrik voor vervroegde verkiezingen. Nochtans hoeft het zo'n vaart niet te lopen: de koning kan het ontslag ook in beraad houden en tijd rekken tot de verkiezingen in mei.

“Het zal echt afhangen van wat de premier gaat zeggen dinsdag”, klinkt het bij Groen en sp.a. Ze beseffen heel goed dat de kans klein is dat de premier zal verrassen. “Maar we moeten hem de kans geven.” Sp.a-fractieleider Meryame Kitir houdt een motie van wantrouwen in ieder geval achter de hand. De PS zegt al een hele week - op een interview van Elio Di Rupo in gebrekkig Nederlands na - dat ze zo’n motie zal steunen als “een democratische partij” ze indient. Alleen is de vraag: durft iemand de eerste stap te zetten?

Vlaams Belang wil geen vervroegde verkiezingen, want vreest dat N-VA daarvan kan profiteren. Sp.a staat te zwak. De extreemlinkse PTB, beducht voor “afgang”, zegt dat ze niets zal indienen als ze niet zeker is dat ze steun krijgt van de andere oppositiepartijen. “En die betrekken ons voorlopig nergens bij”, aldus Kamerlid Raoul Hedebouw. Bovendien zijn ook zij geen voorstander van nieuwe verkiezingen, en is het maar de vraag of de PS hen als ‘democratische partij’ beschouwt. Voor de groenen zou een vervroegde stembusgang wel goed uitkomen, maar zij willen zich profileren als verantwoordelijke, potentiële beleidspartij. En dus wordt er voorlopig niks uitgevochten, op een perceptieoorlogje tussen MR en PS na. 

Op initiatief van de PS diende de linkse oppositie woensdagavond een ordemotie in, waarin ze eiste dat Charles Michel volgende week naar het parlement zou komen met een regeerverklaring en het vertrouwen zou vragen. Die hield juridisch geen steek, maar werd wel mee gesteund door N-VA. In de Franstalige pers werd dan ook meteen gewag gemaakt van een alliantie PS-N-VA. MR speelde daar handig op in. “Ik hoop dat we niet gegijzeld worden door politieke spelletjes van nieuwe allianties die zich lijken te ontwikkelen”, aldus de premier. “Zij (N-VA en PS) hebben er destijds voor gezorgd dat we met 541 dagen crisis het wereldrecord (regeringsvorming, red.) haalden. Ik hoop dat ze geen nieuw record van politieke instabiliteit en chaos willen vestigen, want de factuur zou bij de burgers terechtkomen.” 

Lastig, voor de Parti Socialiste, die dat beeld meteen wilde counteren. In een persbericht benadrukte de partij dat ze de steun van N-VA absoluut niet gevraagd had. “Ons doel is heel duidelijk: wij willen regeringen zonder N-VA”, aldus PS-voorzitter Elio Di Rupo. Maar N-VA volledig uitsluiten deed hij ook deze keer niet, in tegenstelling tot zijn partijgenoot Paul Magnette. Intussen overlegt de premier discreet verder - met wie wil hij niet kwijt. Hij ziet donderdag als de echte test, want dan komt de begroting voor volgend jaar ter stemming. Daarvoor is een akkoord met N-VA nodig. Als dinsdag een motie van wantrouwen wordt ingediend, kan er pas donderdag (48 uur later) over gestemd worden. Dinsdag krijgen we dus al een indicatie of het donderdag code rood wordt.