Het wordt een boksmatch. Maar wie wint? - Peter Van Aelst

Peter Van Aelst is professor politieke wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen en verblijft dit jaar aan de University of California (in Davis). Hij is gespecialiseerd in politieke communicatie. U kunt het debat volgen op deredactie.be en op Canvas.

En ook deze campagne is in hoge mate één grote entertainmentshow. Bovendien heeft geen enkel stad meer legendarische boksmatches gehouden dan Las Vegas. Ook dat hopen de journalisten en vele kijkers wereldwijd te krijgen: een laatste gevecht waarbij één van beide hoofdrolspelers onderuitgaat, en als het even kan, ook letterlijk. 

Laten we eerlijk zijn, de Amerikaanse campagne fascineert ons niet alleen wegens de belangen die op het spel staan, maar ook door het amusementsgehalte. De campagnes zijn persoonlijker, gemener en hebben een hoger showgehalte dan onze verkiezingen.

Deze campagne is echter extra bijzonder, want één van beide kandidaten is een geboren entertainer. In de VS dankt Trump zijn bekendheid in de eerste plaats aan de realityshow ‘The Apprentice’.

In dit programma proberen kandidaten het te schoppen tot topmanager, en wordt er elke week iemand ontslagen. Die rol was weggelegd voor Donald Trump. Aanvankelijk was het de bedoeling dat er elk seizoen een andere CEO die rol zou opnemen, maar Trump was zo goed dat ze hem hebben behouden, 14 jaar lang. 

The Apprentice bleek zeker de eerste jaren een kijkcijferkanon, met dank aan de charismatische Trump. Aangezien dit programma bij ons nooit prominent is vertoond, onderschatten heel wat mensen het belang hiervan.

Toegegeven, Trump heeft zijn rol van tv-ster al lang overstegen, maar het heeft ongetwijfeld de basis gelegd voor zijn enorme naambekendheid. Trump de presidentskandidaat bleek ook vanaf de eerste dag een mediahit: alle media smulden van deze brutale outsider.

Trump ging ook in tegenstelling tot bijvoorbeeld Clinton in op alle mogelijke mediaverzoeken. Live in de studio als het even kon, en anders even snel een telefonische reactie of een tweet. Trump kwam niet enkel met extremere opinies, maar zei ook onverwachtse dingen, in een andere stijl, en telkens met het nodige conflict tot gevolg. Alle ‘nieuwswaarden’ verenigd in één persoon.

Bovendien sloegen zijn boodschap en stijl aan bij een deel van het publiek, en de opgang in de peilingen legitimeerde ook deze media-aandacht.  

Geleidelijk begon de berichtgeving kritischer te worden ten aanzien van Trump, maar de fascinatie is gebleven, zowel bij zijn voor- als tegenstanders. Ja, ook Trump-haters kijken massaal, aanvankelijk vooral als vorm van ontspanning.

Toen Trump zich kandidaat stelde, beschouwde John Stewart van de Daily Show dat aanvankelijk als een godsgeschenk voor politieke comedy. Het linkse internetmedium The Hufftington Post plaatste de berichtgeving over ‘The Donald’ aanvankelijk onder de entertainmentsectie, naast de verhalen over de Kardashians.

Vandaag wordt er minder gekeken om te lachen met Trump de clown, maar eerder om te gruwelen met Trump het monster.

Zelfs volgens de meest betrouwbare en voorzichtige peilingen is de race beslist. Toch zullen miljoenen mensen naar het derde debat kijken. Simpelweg omdat een debat met Trump allesbehalve voorspelbaar is.

Voorafgaand aan het vorige debat hadden heel wat Trump-adviseurs aangegeven of toch gehoopt dat hij zich ‘presidentieel’ zou gedragen, en de twijfelende kiezer in het midden zou verleiden met zijn charisma, maar Trump sloeg alle goede raad in de wind en toonde zich agressiever dan ooit tevoren.

Trump volgt geen script en zondigt tegen de basisregels van de politieke marketing. Ook de afgelopen dagen hebben zijn adviseurs gesmeekt om de beschuldigen over mogelijk seksueel misbruik te negeren, maar Trump reageert elke keer, telkens harder en scherper.

Aanvankelijk maakte dat hem authentiek, zeker in vergelijking met de zeer berekende houding van Clinton. Maar Trump heeft zichzelf te veel laten gaan en iets te veel zijn ware aard getoond. Het blijft hem kijkcijfers opleveren, maar het kost hem stemmen.

Niks wijst erop dat Trump zich zal laten temmen. Nadat een aantal toppers van zijn eigen partij hem in de steek lieten, zei Trump dat hij zich bevrijd voelde en ‘ongeketend’ kan vechten. Dat kan niet anders dan een bloederig spektakel opleveren en daarom zullen we morgen kijken naar de laatste boksmatch.

Welke kandidaat eerst onderuitgaat, weten we nog niet, maar de democratie gaat allicht nogmaals in de klappen delen. Voor alle duidelijkheid: ik hoop van harte dat ik me vergis en dat we een saai inhoudelijk debat krijgen, maar de kans lijkt me miniem.

Presidentiële debatten zijn nochtans lange en vrij deftige discussies tussen twee politici, die ten onrechte door journalisten worden verslagen alsof het sportwedstrijden zijn. Maar deze keer lijkt die manier van berichtgeving gerechtvaardigd. Deze campagne is afgedaald tot een historisch dieptepunt, je mag alleen hopen dat er tijd is voor reflectie als de stemmen zijn geteld.

Maar allicht gaat de ‘Trump horror show‘ nog wel een tijdje de aandacht blijven opeisen. Er volgen allicht nog spannende afleveringen over gestolen verkiezingen, corrupte media, en natuurlijk de vraag van één miljoen: neemt Trump zijn fans mee naar een nieuwe partij of enkel naar een nieuwe zender?

Ik heb alvast aan mijn vrouw beloofd dat ik na 8 november ga proberen af te kicken, maar als de media me blijven voeden met Trump-nieuws en Trump-comedy, durf ik niks te beloven.