Michel is niet de eerste premier die zijn ontslag moet aanbieden: zij gingen hem al voor

Het is een legendarisch tv-fragment geworden: de manier waarop premier Leo Tindemans op 20 oktober 1978 het ontslag van zijn tweede regering aanbiedt door onenigheid over het communautaire Egmontpact. Dat pact bevatte de oprichting van de drie gewesten, maar ook het door Vlamingen gehekelde inschrijvingsrecht voor Franstaligen in Vlaanderen: zij zouden zich bij de verkiezingen kunnen inschrijven om in Brussel op Franstalige kandidaten te gaan stemmen.

Het pact werd door de partijvoorzitters van de CVP (nu CD&V), de PSC (nu cdH), de toen nog unitaire BSP (nu sp.a en PS) de Volksunie en het FDF (nu DéFI) onderhandeld, wat voor spanningen met de regering en vooral met premier Tindemans zorgde. Ook kritiek van de Vlaamse achterban, de CVP-fractie in de Kamer en de Raad van State maakte het pact kwetsbaar.

Dat deed Tindemans uiteindelijk besluiten dat voor hem “de grondwet geen vodje papier” is. “Ik wil niet hebben dat morgen avonturiers van links of rechts het voorbeeld van Tindemans zouden inroepen om avonturen goed te praten in dit land”, sprak hij op het spreekgestoelte in de Kamer. “Na de scheldwoorden en de beledigingen en de aanvallen die ik heb moeten incasseren, (...), zeg ik: er is voor mij maar één conclusie. Ik ga van deze tribune weg, ik ga naar de koning en ik bied het ontslag van de regering aan.”

Hij was nog maar vijf maanden premier, maar op 21 september 1981 valt de eerste rooms-rode regering van de christendemocraat Mark Eyskens al over een conflict over de financiering van de Waalse staalindustrie. Eyskens kondigt zijn ontslag aan met de ondertussen legendarische uitspraak “Het is 21 september, de eerste dag van de herfst, het vallen van de bladeren. De regering is ook gevallen.”

Verkiezingen komen er op 8 november, waarna Wilfried Martens zijn eerste rooms-blauwe regering kan vormen, Martens-V. De vier regeringen-Martens vóór Eyskens hielden het telkens ook maar enkele maanden vol.

Midden jaren 80 wordt de communautaire politiek overheerst door de kwestie-Voeren. Burgemeester in de Vlaamse gemeente is de Franstalige PS’er José Happart, die weigert Nederlands te spreken en te leren, wat hij volgens de taalwetten nochtans moet doen. Maandenlang wordt er in de rooms-blauwe zesde regering-Martens, bestaande uit de CVP, PSC, PRL (nu MR) en PVV (nu Open Vld) gediscussieerd, tot premier Wilfried Martens geen oplossing meer ziet.

Hij trekt op 21 oktober 1987 naar koning Boudewijn om het ontslag van zijn regering in te dienen. Een nieuwe regering, Martens VII, met dezelfde samenstelling, bereidt de verkiezingen in het voorjaar van 1988 voor. Uiteindelijk zullen de liberale partijen van ‘da joenk’ Guy Verhofstadt gewisseld worden door de socialisten. Verhofstadt kreeg zijn bijnaam omdat hij als minister van Begroting een erg streng besparingsbeleid voerde, tot ergernis van de socialistische partijen en de vakbonden.

De eerste regering-Leterme kwam bijzonder moeizaam tot stand na de verkiezingen van 2007 en moest eerst nog gedepanneerd worden door een interim-regering-Verhofstadt III. Het kartel CD&V/N-VA, cdH, Open Vld, MR, en de PS vormden in maart 2008 uiteindelijk een regering.

Maar al in juli biedt Leterme het ontslag van de regering aan omdat het maar niet wil lukken met de onderhandelingen voor de staatshervorming. Het ontslag wordt geweigerd en er wordt verder bemiddeld. In september stapt N-VA uit de regering uit onvrede met de communautaire koers.

Uiteindelijk zal de eerste regering-Leterme toch vallen, en wel op 19 december 2008 over de Fortis-kwestie. Vraag was of de regering ongeoorloofde druk had uitgeoefend op een rechter van het Hof van Beroep dat zich moest uitspreken over de verkoop van Fortis door de regering aan BNP Paribas. Ghislain Londers, de eerste voorzitter van het Hof van Cassatie en de hoogste rechter van het land, liet in een nota op 19 december weten dat er inderdaad pogingen ondernomen leken te zijn om de rechterlijke macht te beïnvloeden.

Minister van Justitie Jo Vandeurzen (CD&V) bood daarop als eerste zijn ontslag aan, na een tijdje volgde de volledige regering en trok Yves Leterme naar de koning. Na consultaties werd beslist Herman Van Rompuy aan het hoofd van een nieuwe regering met dezelfde samenstelling te plaatsen.

Eind 2009 wordt Herman Van Rompuy voorzitter van de Europese Raad, waardoor hij als premier wordt opgevolgd door zijn voorganger Yves Leterme. Die komt aan het hoofd te staan van de oranjeblauwe regering van CD&V, cdH, Open Vld en MR, aangevuld met de PS, die hij eerder al leidde. Leterme krijgt meteen opnieuw het heetste communautaire hangijzer op zijn bord: de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde.

Het probleem wordt in eerste instantie doorgeschoven naar ‘koninklijk opdrachthouder’ Jean-Luc Dehaene. Hij krijgt van koning Albert II de opdracht een oplossing uit te dokteren. Tegen Pasen moet hij met voorstellen komen.

Maar ook Dehaene kan geen oplossing vinden. Zelfs op het einde van de paasvakantie is er nog geen concreet voorstel waar zowel Vlamingen als Franstaligen mee aan de slag kunnen.

Op 22 april trekt Open Vld er dan de stekker uit. Partijvoorzitter Alexander De Croo kondigt aan dat zijn partij uit de regering stapt omdat er geen oplossing voor BHV is. Premier Yves Leterme trekt daarop naar de koning om het ontslag van zijn regering aan te bieden. Na enkele dagen consultaties aanvaardt koning Albert het ontslag, nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. Die komen er op 14 juni, en na een recordformatie van 541 dagen treedt de nieuwe regering-Di Rupo aan.

Nadat de N-VA uit de regering stapt blijven MR, CDV&V en Open Vld over in een minderheidsregering. Wanneer duidelijk wordt dat N-VA niet zomaar de restregering zal blijven steunen vanuit de oppositie en de linkse partijen een motie van wantrouwen willen indienen, is het voor Charles Michel duidelijk: hij biedt het ontslag aan bij de koning, die het in beraad houdt.