Europa legt wegwerpplastic aan banden en verplicht industrie om meer te recycleren

Na 12 uur onderhandelen door de het Europees Parlement, de Europese Commissie en de lidstaten,  was er vanochtend rond half 8 witte rook. Er kwam toen een Europees akkoord om verschillende producten in wegwerpplastic te verbieden:  wattenstaafjes, wegwerpborden, bestek, drankrietjes en roerstokjes moeten eruit vanaf 2021.  Ook isomo-achtige voedselbakjes en drinkbekers worden verbannen, net als plastic (bekers) met een additief waardoor het plastic bij verwering uiteenvalt in microplastics.  Daarnaast worden producenten verplicht om te betalen voor de opkuis van wegwerpplastics zoals sigarettenfilters en visnetten.

"Er was al een voorstel van de Europese commissie eerder dit jaar. Het Parlement heeft dan zijn positie bepaald, en nu moesten we onderhandelen met de lidstaten. Er is een compromis uit de bus gekomen dat vrij behoorlijk is, "  zegt Mark Demesmaecker (N-VA)  die als rapporteur van het Europese parlement mee onderhandelde.  Vooral Oostenrijk als voorzitter van de raad van de Europese unie, wou graag dat  er een deal uit de bus kwam, voordat het voorzitterschap op 1 januari doorschuift naar Roemenië. 

"Het belangrijkste is dat er speciale maatregelen getroffen worden voor de meeste plastic wegwerpproducten die wij op onze stranden, aantreffen, " zegt Demesmaecker.  "80 procent van het afval dat op onze stranden gevonden wordt, is plastic. Daarvan is de helft wegwerpplastic. Dat zijn dingen die ook in de zee terechtkomen met de bekende plastic soep tot gevolg. Tal van die zaken gaan niet meer op de markt mogen komen. Van een aantal andere zaken wordt gestreefd om het gebruik ervan te beperken. "

"Het item dat het meest teruggevonden wordt op onze stranden zijn wegwerpdrankverpakkingen. Nu is overeengekomen dat alle EU lidstaten binnen 10 jaar 90 procent van die plastic drankverpakkingen terug moeten inzamelen. Dat is belangrijk omdat die flessen grondstof zijn voor recyclage.  En we vragen ook aan de producenten van petflessen om een minimum gerecycleerd plastiek te verwerken in de productie van nieuwe flessen," zegt Demesmaecker.

Eind oktober besliste Europa dat lidstaten tegen 2025 90% van de plastic drankflessen voor eenmalig gebruik apart moeten inzamelen maar dat werd in het compromis vannacht afgezwakt: de verplichting gaat pas in tegen 2029.

Europa had in oktober ook voorgesteld om tegen 2025 35 procent gerecycleerd plastic te gebruiken als grondstof bij de productie van drankflessen. Die maatregel werd bijgesteld tot 30 % gerecycleerd materiaal tegen 2030 maar geldt voor alle drankverpakkingen, dus niet alleen PET maar bijvoorbeeld ook plastic melkflessen. 

Voor ons hebben de wijzigingen die Europa aanbracht, geen gevolg.  Wij gaan tegen 2025 in drankverpakkingen 50% gerecycleerd plastic gebruiken. Dat is goedgekleurd in het "verpakkingsplan" dat de Vlaamse regering voor de zomer goedkeurde.

Volgens Maarten Geerts van Go4Circle, de Belgische bedrijfsfederatie voor circulaire economie, wordt in Vlaanderen al 68% van de petflessen ingezameld, tegenover maar 35% in Europa. 

Volgens Fost Plus, dat in ons land instaat voor de coördinatie van selectieve inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijk afval, wordt ongeveer 50% van de petflessen gebruikt voor nieuwe voedselverpakking. De andere 50 % gaat naar andere (minderwaardige) toepassingen.  Het probleem is dat plastic gescheiden opgehaald wordt maar dat de industrie het niet effectief gebruikt  als grondstof.  Daardoor ontstaat er naast de afvalberg een berg van gerecycleerd  plastic.  Met de maatregelen die vannacht afgesproken werden,  wil Europa daar wat aan doen.  

Morgen, zullen de milieuministers van de lidstaten het akkoord ondertekenen. De lidstaten hebben dan twee jaar tijd om het in nationale wetten te gieten zodat het vanaf 2021 van kracht wordt. (lees verder onder de grafiek)

Met de 36,4 miljard drankrietjes die per jaar in Europa in fastfoodrestaurants uitgedeeld worden, geraak je 10 keer tot aan de maan en terug.  Dat is één van de markante cijfers die Europa publiceerde in het zog van de onderhandelingen vannacht. De hoeveelheden sigarettenfilters, wegwerpdrankflessen, plastic fastfooddoosjes, plastic koffiebekers en drankrietjes die we op een jaar in Europa consumeren zijn enorm: zie grafiek.   (lees verder onder de grafiek)

• 80% van alle plastic dat ooit geproduceerd werd, is blijven rondslingeren op aarde of in zee. 
• Minder dan 30% van alle plastic dat momenteel in Europa geproduceerd wordt, wordt terug ingezameld. De rest wordt gestort, opgestookt of komt in zee terecht. 
• 40% van het plastic dat in Europa gerecycleerd wordt, wordt geëxporteerd. Vooral naar Azie.
• Zonder beperkingen stevenen we tegen 2025 af op nog een toename van de productie van plastics met meer dan 33 procent.
• Visnetten maken 27 procent uit van alle afval op de kusten. 
• In plastic verpakking zitten 4000 chemische stoffen waarvan de giftigheid moeilijk te achterhalen is.