De MR heeft zo veel bochten gemaakt dat niemand nog weet waarvoor ze staat

Wie verwachtte in 2014 dat Charles Michel (MR) de premier zou worden van een regering met de N-VA? Bijna niemand. Toen de eerste geruchten over een coalitie met de Vlaams-nationalisten de ronde deden, was het ongeloof alom. 

Ik moet bekennen dat ik ook sceptisch was, het risico leek gewoon te groot. Ten eerste omdat de leiders van de MR hadden verklaard dat ze nooit met de N-VA zouden regeren. Ten tweede omdat het nog nooit vertoond was dat een Franstalige partij als enige in een federale regering stapte.

Naast die woordbreuk en die breuk van het institutionele evenwicht – wat al niet gering is – was er nog een derde breuk die men vaak over het hoofd ziet: de ideologische. Door doelbewust deel te nemen aan een uitgesproken rechtse regering, brak de MR met het ‘sociale liberalisme’ dat twee decennia lang de koers van de Franstalige liberalen had bepaald en hen vanaf 1999 aan de macht had gehouden.

Wellicht wou Charles Michel op die manier een einde maken aan de rivaliteit tussen de meer conservatieve ‘clan Reynders’ en de meer progressieve ‘clan vader & zoon Michel’. Dankzij die dualiteit kon de MR haar publiek verruimen, zoals alle grote partijen dat doen. Maar ze was ook voedsel voor interne conflicten, zodat veel mandatarissen tot op de dag van vandaag het etiket van het ene of het andere kamp dragen. Met zijn ‘bocht naar rechts’ maaide Charles Michel het gras weg onder de voeten van Didier Reynders en versperde hij hem zelfs de weg naar de Wetstraat 16 – zoals we allemaal weten de ultieme ambitie van de vicepremier.

Persoonlijke gok

Die drie breuken, politiek, institutioneel en ideologisch, eisten een tol. Door de leiding van deze regering op zich te nemen, heeft Charles Michel het drievoudige risico in een persoonlijke gok veranderd. Als eerste voorwaarde voor het succes van die gok moest hij volledig achter zijn keuzes staan. Vandaar dat hij uitdrukkelijk zei dat de N-VA voortaan een aanvaardbare partner was, waarbij hij ook onderstreepte dat ze afstand had gedaan van haar communautaire agenda. Nog beter, in september zag Olivier Chastel, de voorzitter van de MR, een vervolg van de coalitie na de verkiezingen van 2019 best zitten. De tweede voorwaarde voor het succes van Michels gok was heel eenvoudig: de regering moest het eind van de legislatuur halen.

Toen kwamen de gemeenteraadsverkiezingen en de verliezen van de N-VA in Vlaanderen en de MR in Wallonië en Brussel. De twee partijen hebben daar hun conclusies uit getrokken en het roer in tegengestelde richtingen omgegooid. Men zegt vaak dat de politiek een kwestie van rekenen is, maar ze is ook een kwestie van natuurkunde. Wanneer de ene regeringspartner naar rechts wil en de andere inzittende naar links, raakt de wagen onvermijdelijk van de baan. En zulke ongevallen veroorzaken doorgaans meer schade voor de meest kwetsbare partner.

Pijnpunt

Met haar verzet tegen het migratiepact zet de N-VA eigenlijk slechts een van haar programmapunten in de verf. Bij de MR ligt het anders: door openlijk de confrontatie met de partij van Bart De Wever aan te gaan en hem te verwijten de kiezers van het Vlaams Belang op te vrijen, hebben de tenoren van de MR de Franstalige oppositie gelijk gegeven, over de grond van de zaak (‘de N-VA is een extreemrechtse partij’) en over de strategie (‘de MR mag er niet mee samenwerken’).

Op de koop toe kunnen de nationalisten nu vrolijk het communautaire thema uit de koelkast halen en weer over de onbestuurbaarheid van België klagen, weer een pijnpunt voor de premier. De afgelopen dagen waren een ramp voor de MR. De partij heeft zo veel bochten gemaakt dat niemand nog weet waar ze voor staat. En de peiling van deze week, die catastrofaal is voor de liberalen, heeft het moreel van de troepen de genadeslag gegeven. Charles Michel en de MR hebben nog zes maanden om een boodschap te vinden die een verkiezingsnederlaag kan afwenden. Mission impossible?