Na Gent voeren Kortrijk, Mechelen en mogelijk ook Antwerpen praktijktests in

“Racisme, vooroordelen en discriminatie, van welke aard ook, horen niet in thuis in onze stad (...) Dit stadsbestuur wil extra stappen zetten, onder meer met een discriminatietoets.” Het Kortrijkse bestuursakkoord heeft het over een discriminatietoets, maar het gaat wel degelijk om praktijktests. Die moeten nagaan of de 20 publieke en private verhuurkantoren discrimineren op basis van leeftijd, inkomen, of afkomst.

“We zijn een zeer diverse stad,” zegt de Kortrijkse burgemeester Vincent Van Quickenborne (Open Vld), “maar als je merkt dat ook een gemeenteraadslid van mijn partij, een ondernemer met vreemde roots, het moeilijker heeft om een woning te vinden voor zijn gezin, dan besef je dat er iets moet gebeuren.”

Ook Mechelen maakt later vandaag zijn bestuursakkoord bekend, mét praktijktests. Niet alleen op de verhuurmarkt, maar evenzeer op de arbeidsmarkt. 

“We gaan de Gentse aanpak bekijken en die vertalen naar de Mechelse schaal en context”, zegt Mechels burgemeester Bart Somers (Open Vld). “Met UNIA zullen we werken aan een begeleidingstraject voor hardleerse overtreders.” De stad Gent werkt al sinds 2015 met praktijktests op de private huurmarkt en arbeidsmarkt om discriminatie te meten en aan te pakken.

In Mechelen bestuurt een coalitie van Groen en Open Vld, die de praktijktests ook als programmapunt in hun gezamenlijke stadslijst hadden staan. In Kortrijk gaat het om een coalitie tussen Open Vld, sp.a en N-VA. Die laatste partij toonde zich in het verleden altijd een tegenstander. 

Windowdressing

In september reageerde N-VA gebeten op een VUB-studie die aantoonde dat in Antwerpen 40 procent van de huurders met een niet-Nederlandstalige naam wordt ­gediscrimineerd. Antwerps OCMW-schepen Fons Duchateau trok de studie in twijfel en noemde praktijktests “zuivere windowdressing”. “Kiezen voor een huurder met een stabiel inkomen is geen racisme, noch discriminatie”, vond Vlaams minister van Wonen Liesbeth Homans (N-VA).

Speelt de N-VA in Kortrijk dan cavalier seul? Het lijkt van niet, want ook in Antwerpen laten praktijktests op tafel tijdens de besprekingen van Bart De Wever met sp.a en Open Vld. Volgens sommige bronnen hebben ze ook het bestuursakkoord gehaald.

Stijn Baert, die als professor arbeidseconomie praktijktests uitvoerde in Gent, wijst al langer op een compromis waar N-VA zich in zou kunnen vinden. “Je moet praktijktests niet op het niveau van de individuele verhuurder gebruiken”, zegt Baert (UGent). Door het op sectorniveau toe te passen, of voor grote immokantoren, kan je al een sterk effect hebben. Alleen al het bekendmaken dat je tests gaat uitvoeren, doet discriminatie dalen, blijkt uit onderzoek.”

Kortrijkse model

De Kortrijkse aanpak verloopt in verschillende fases. Het zijn de immomakelaars die zelf een onafhankelijk onderzoeksbureau zullen aanduiden. Daarover is al een akkoord met de sector. Kantoren als Century 21 en Dewaele Vastgoed onthalen het initiatief positief. 

Dat onderzoeksbureau, betaald door de stad, zal testen of er gediscrimineerd wordt in de sector, maar geen resultaten bekendmaken per immokantoor. Vervolgens komt er in overleg een actieplan tegen discriminatie. Pas als in een laatste fase blijkt dat een individueel verhuurkantoor meermaals in de fout gaat, volgt er een sanctie, al moet die nog gedefinieerd worden.

“Het Kortrijkse model is zeker niet in strijd met wat N-VA op nationaal niveau zegt”, zegt kersvers Kortrijks N-VA schepen Axel Ronse. “Het vertrekt immers van zelfregulering.”

Er is in Kortrijk bewust gekozen voor het woord discriminatietoets. “Het woord praktijktesten is zo beladen door alle gepolariseerde discussies”, zegt Ronse. “In Kortrijk overstijgen we de nationale polemiek.” 

Brussels Gewest

Ook andere nieuwe stadsbesturen denken na over praktijktests. In Genk komen ze ter sprake bij de onderhandelingen over het bestuursakkoord. De nieuwe stadsbesturen in Oostende, Leuven en Vilvoorde maken van de strijd tegen discriminatie op de woningmarkt een prioriteit, maar bekijken nog of dat via praktijktests zal zijn. 

In Brussel neemt het Brussels Parlement het initiatief. Het keurt deze middag een ordonnantie van de meerderheid goed over praktijktests op de huisvestingsmarkt. Die laat praktijktests toe na een klacht en na ernstige aanwijzingen van discriminatie. De groene oppositie vindt dat een te hoge drempel en ijvert voor een aanpassing, maar zal de ordonnantie sowieso mee goedkeuren.