Amerikaanse overheid stilgelegd: “We zijn voorbereid op een heel lange shutdown”

Concreet zijn een negental ministeries getroffen waaronder Binnenlandse Veiligheid, Justitie, Handel, Transport en Huisvesting. Ook de nationale parken worden niet langer gefinancierd. Ongeveer 380.000 ambtenaren zitten thuis zonder loon, terwijl 420.000 ambtenaren, zoals douanepersoneel, agenten en cipiers, aan de slag moeten zonder betaald te worden.

Zaterdagmiddag komen het Huis van Afgevaardigden en de Senaat opnieuw bijeen. Het valt af te wachten of er dan wel een akkoord kan worden gevonden. Vooral de eis van president Trump om 5 miljard dollar vrij te maken voor de bouw van een grensmuur, zorgt voor verdeeldheid. Om een shutdown af te wenden, moest vrijdag voor middernacht een akkoord zijn bereikt over een nieuwe begroting. Dat lukte niet. 

De Amerikaanse president Donald Trump zei vrijdagavond te hopen dat de “shutdown” niet te lang zal duren maar zei tegelijkertijd ook “helemaal voorbereid te zijn op een heel lange shutdown”. 

De president plaatste een videoboodschap op Twitter. Daarin legt hij vooral de schuld bij de Democraten. “We zullen een shutdown hebben, daar is niets aan te doen, want we hebben de stemmen van de Democraten nodig”, aldus de president. “Jullie kunnen dit een Democratische shutdown noemen”, hoewel hij eerder deze week nog verklaarde de schuld op zich te willen nemen.

Dat er geen compromis over de begroting kon worden gevonden in het Amerikaanse Congres, is vooral te wijten aan de eis van Trump om 5 miljard dollar te voorzien voor de bouw van een grensmuur met Mexico. De president zegt in de video dat die muur moet voorkomen dat er criminelen de grens oversteken.

Het is niet voor het eerst dat tijdens het presidentschap van Trump geen tijdige oplossing wordt gevonden voor de begroting. De laatste keer dat de Amerikaanse overheid ‘op slot’ ging was eerder dit jaar. In februari was sprake van een shutdown van enkele uren, in januari duurde de situatie drie dagen. 

Ook in oktober 2013 was er tijdens Obama een shutdown. Die crisis duurde zestien dagen. Het record dateert van 1995-1996, toen bepaalde overheidsdiensten 21 dagen aan een stuk gesloten bleven. Omdat Trump voet bij stuk lijkt te houden over zijn “grensmuur”, zou het deze keer opnieuw lang kunnen aanslepen vooraleer een akkoord wordt gevonden.

In totaal zullen er volgens een rapport van de Democraten ongeveer 800.000 ambtenaren zonder loon vallen. Daarvan zullen er 380.000 niet meer gaan werken. Onder andere Nasa, de dienst Huisvesting en Stedenbouw, de dienst Belastingen en 80 procent van de mensen die in de nationale parken werken zijn technisch werkloos. De andere 420.000 werknemers zullen uit veiligheidsredenen hun professionele activiteiten moeten verderzetten maar zullen daar niet voor betaald worden. Daaronder vallen onder andere de grenspolitie, de douane, gevangenisbewakers en de FBI. Waarschijnlijk zullen ze later alsnog vergoed worden voor hun werk op voorwaarde dat het Congres dat goedkeurt. 

Trump had eerder gezegd dat hij niet helemaal terugdeinst voor een mogelijke shutdown. “Ik ben trots de overheid stil te leggen voor meer veiligheid aan de grens. De burgers willen niet dat criminelen en mensen met problemen en drugs ons land binnenstromen. Dus ik neem het helemaal op mij. Ik zal diegene zijn die de overheid stillegt. Ik zal jullie niet de schuld geven”, zei Trump in het Oval Office aan fractieleiders van de Democraten in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden, Chuck Schumer en Nancy Pelosi. 

Trump kwam daar vrijdag duidelijk op terug. “De shutdown ligt nu in de handen van de Democraten’, schreef Trump op Twitter. “Stemmen de Democraten tegen dit akkoord, dan zorgen ze voor een shutdown die heel erg lang zal duren”, schreef hij en legde daarmee de bal in het kamp van de Democraten. 

Hij herhaalde dat standpunt later voor de camera vanuit het Witte Huis: “Het is aan de Democraten of de overheid wordt stilgelegd of niet. Ik hoop van niet maar we zijn helemaal voorbereid op een heel lange shutdown.”

Voor de Democraten ligt de verantwoordelijkheid eenduidig bij Trump. Ze spreken dan ook van de “Trump-shutdown”. Daarenboven zijn ze allesbehalve van plan van hun standpunt te wijken. De Democratische fractieleider Chuck Schumer zei vrijdag: “Het temperament van Trump zal de overheid lam leggen, maar zijn muur zal hij er niet mee krijgen”. In de Senaat zei hij dat Trump moet afstappen van het idee. “Je krijgt die grensmuur niet. Niet vandaag, niet volgende week, en niet in januari, wanneer de Democraten de macht in het Huis overnemen”, klonk het scherp. 

Woensdag hadden de Democraten en Republikeinen een akkoord over het budget bereikt dat overheidsfinanciering tot 8 februari zou garanderen. In dat akkoord was er geen ruimte voor de vijf miljard dollar die Trump eist voor de muur. Het Witte Huis leek die kortetermijnbegroting aanvankelijk te willen aanvaarden maar bezweek uiteindelijk onder de druk uit de hoek van Trumps conservatieve bondgenoten. Onder andere de invloedrijke radiopresentator Rush Limbaugh riep de president nadrukkelijk op de begroting niet te tekenen zonder geld voor de muur. 

Donderdag werd er dan in het Huis van Afgevaardigden een begrotingswet goedgekeurd waarin wel 5,7 miljard dollar was vrijgemaakt voor de bouw van de muur. 217 leden stemden voor, 185 tegen. Maar die wet sneuvelde in de Senaat.