"Een vuistslag in je gezicht, maar een vuistslag die ongelooflijk veel deugd doet": dit zijn de 20 beste boeken van het jaar
Onze Cult.redacteurs verslonden dit jaar een Mount Everest aan boeken. Dit waren de sterkste.
1. Peter Middendorp - Jij bent van mij
In de genadeloos sterke roman Jij bent van mij vertelt Peter Middendorp over doorgeslagen vaderliefde, seksuele frustratie en een ‘schokkend gewone’ moordenaar. Het boek is geïnspireerd door een ophefmakende Friese misdaadzaak uit 1999. Systematisch spreekt de jonge boer Tille Storkema van “een ongeluk”. Maar in werkelijkheid heeft Tille een verkrachting en drieste moord op zijn kerfstok. Middendorp kijkt op indringende wijze in het hoofd van de dader en strikt je vanaf de eerste pagina’s in zijn web.
Uit bij Prometheus.
2. Ottessa Moshfegh - Mijn jaar van rust en kalmte
In deze roman beschrijft Ottessa Moshfegh vlijmscherp hoezeer de hippe Amerikaan anno 2000 met zichzelf bezig was, met zijn uiterlijk, zijn gimmickachtige kunst en zijn solipsistische pornofilmseks. Uit protest daartegen gaat het hoofdpersonage een jaar slapen, omdat ze alleen daar de vrijheid heeft om echt te denken en te fantaseren. Ontwaken doet ze op 9/11, net zoals alle mensen om haar heen, die opeens tot het besef komen dat de wereld groter is dan hun hersenpan.
Uit bij Hollands Diep.
3. Typex - Typex’ Andy
Typex moest zijn vrouw beloven “nooit meer in een project te stappen dat je leven zo beheerst”. Vijf jaar werkte hij aan wat zijn chef d’oeuvre zou worden: een vuistdikke stripbio van Andy Warhol, verteld in tien hoofdstukken, elk in een stijl compatibel met een specifieke Warhol-periode. In zwart-wit wanneer het over zijn jeugd gaat, in de stijl van Tom of Finland of Guy Peellaert wanneer het zijn seksfilms of popartperiode betreft.
Uit bij Scratch.
4. Timothy Snyder - The Road to Unfreedom
De Amerikaanse historicus waarschuwt voor de vanuit Rusland gedirigeerde aanvallen op de westerse democratieën. In eigen land is Poetin erin geslaagd om met ideeën van een fascistische filosoof de democratie uit te schakelen. Nu zet hij alle middelen in om autoritaire leiders in het Westen in het zadel te helpen. Met Trump is hij daarin al geslaagd. Ook de brexit is een scalp. Nu rest hem enkel nog de volledige ontmanteling van de Europese Unie. Snyder toont hoe het anders kan, en moet.
Uit bij Tim Duggan Books.
5. Wolfram Eilenberger - Het tijdperk van de tovenaars
Toen de wereld ontwaakte uit de nachtmerrie van de Eerste Wereldoorlog besefte iedereen dat alles anders moest. Ook de filosofie dus. Volgens Ludwig Wittgenstein, Walter Benjamin, Martin Heidegger en Ernst Cassirer is de mens eerst en vooral een talig wezen dat door te spreken betekenis geeft aan zijn wereld. Vertrekkend vanuit dit inzicht legden ze elk op hun manier de basis voor een eeuw denken. Eilenberger maakt er een spannend, intellectueel leesavontuur van.
Uit bij De Bezige Bij.
6. Ilja Leonard Pfeijffer - Grand Hotel Europa
Is Grand Hotel Europa het meesterstuk van Ilja Leonard Pfeijffer? Het is alleszins een overrompelende leeservaring waaraan je je gewillig overlevert. Een roman over het in zijn voegen krakende Europa en Venetië, dat verwordt tot een historisch pretpark en over een jacht op een Caravaggio-schilderij. Maar ook over de schipbreuk lijdende liefde van een ‘schrijver’ – Ilja genaamd – voor de blauwbloedige kunsthistorica Clio. Pfeijffer zadelt je op met tonnen denkstof. Wie doet het hem na in de huidige Nederlandse literatuur, met zo’n grote greep de tijdgeest het vuur aan de schenen leggen?
Uit bij De Arbeiderspers.
7. Marie Duvoisin & Gwénola Morizur - Onze navelstreng
Misschien wel dé feelgoodstrip van het jaar. Goedkoop sentiment en verplichte dramakunstjes bleken – dank u zeer – onnodig om een verhaal te brengen over ons, gewone mensen, en over onze alledaagse beslommeringen, emotioneel geknoei en hoopvolle toekomstdromen. Een one-shot over een zwangere jonge vrouw en een onverwachte ontmoeting met een lifter, een jongetje en een geitenhoeder. Het resultaat van twee debuterende Franse vrouwen: scenarist Gwénola Morizur en tekenaar Marie Duvoison.
Uit bij Saga Uitgaven.
8. Marieke Lucas Rijneveld - De avond is ongemak
Nadat ze eerder met haar bekroonde poëziedebuut Kalfsvlies al de critici en de lezers wegblies, deed Marieke Lucas Rijneveld het dit jaar nog eens over met haar romandebuut De wereld is ongemak. Alweer een verhaal over een jeugd in een streng gereformeerd Nederlands gezin, zult u zeggen. Door de blik van de tienjarige Jas vertelt Rijneveld hoe een boerengezin verkruimelt als haar oudere broer Mathies om het leven komt. ‘Het grimmige zusje van Lize Spit’ schuwt daarbij de deerniswekkende en woeste metaforiek niet. Ze kijkt niet op een scabreus detail meer of minder, naar haar grote voorbeeld Jan Wolkers. Niet voor gevoelige zieltjes.
Uit bij Atlas/Contact.
9. Leslie Jamison - Ontwenning
Het is een cliché, maar in ieder cliché zit waarheid: schrijvers hebben iets met alcohol. Jack London zei dat hij door te drinken de realiteit beter kon observeren. John Berryman stelde dat alcohol hem de kracht gaf om die werkelijkheid te verdragen. Leslie Jamison, zelf jarenlang levend van de ene black-out naar de andere en inmiddels al bijna een decennium van de fles af, koppelt haar eigen ervaringen aan die van haar vakgenoten in haar pleidooi tegen de romantiek van de drank.
Uit bij Hollands Diep.
10. Deborah Feldman - Onorthodox
De naar de keel grijpende memoires van een Jood die opgroeit in de chassidische Satmar-gemeenschap in New York. Van jongs af eist ze meer vrijheid en meer respect. De wereld is haar oester, vindt ze. In het ultraorthodoxe mannenbastion zijn die verlangens evenwel des duivels. Pas drie jaar nadat ze is uitgehuwelijkt en een zoon op de wereld heeft gebracht, besluit ze te ontsnappen aan de wurgende greep van de gemeenschap op haar leven. Een tegelijk hartverscheurend en lyrisch verteld verhaal.
Uit bij De Geus.
11. Magnus Brechtken - Albert Speer
Het definitieve oordeel over de nazitopfunctionaris Speer, eerst bouwheer van Hitler, tijdens de oorlog minister van Bewapening. Tientallen jaren lang had Speer de wereld een rad voor de ogen gedraaid: hij was de ‘goede’ nazi, de man die per ongeluk in de intieme kring van massamoordenaars was beland. De leugen bespaarde hem een doodvonnis op het proces van Neurenberg. De Duitse historicus ontmaskert de mythe door een nauwkeurige studie van het bronnenmateriaal.
Uit bij Thomas Rap.
12. Esther Gerritsen - De trooster
Esther Gerritsen heeft iets met kwetsbare mensen. In deze roman is dat een koster van een abdij waar een in opspraak geraakte politicus zijn toevlucht zoekt. De man lijkt oprecht gelovig te zijn, zegt in Paulus zijn voorbeeld te vinden, maar stelt uiteindelijk iedereen teleur. Een roman waarin het geloof niet afgedaan wordt als iets voor minkukels is zeldzaam. Als hij ook nog eens van de hand van een van de beste schrijfsters van ons taalgebied komt, is hij uniek.
Uit bij De Geus.
13. Benjamin von Eckartsberg & Thomas von Kummant - Gung Ho 3: Sexy Beast
“Dit is het verhaal van een kolonie in een postapocalyptisch tijdperk waarin de inwoners verschanst achter muren moeten leven, omringd door een alomtegenwoordige dreiging”, aldus scenarist Benjamin von Eckartsberg, over een reeks waarvan je zou wensen dat Netflix of HBO ze verfilmt. Zowel de dreiging van de Rippers (bloeddorstige, monsterachtige witte creaturen) als de stoomketel die de kolonie is en waarin vooral de jongeren worden gevolgd, worden magnifiek en spannend verteld en verbeeld.
Uit bij Silvester.
14. Jan Brokken - De rechtvaardigen
Tussen juni en augustus 1940 wist Jan Zwartendijk, Nederlands consul in Kaunas in Litouwen, samen met de Japanse consul Sugihara ongeveer tienduizend Joden uit de klauwen van de nazi’s te redden. In 1963 kreeg Zwartendijk een blaam van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken: de consul had zich door het uitschrijven van ongeldige visa niet aan de diplomatieke regels gehouden. Brokken vertelt op aangrijpende manier hoe de Joden uiteindelijk een veilige haven vonden en hoe de gebeurtenissen op het leven van Zwartendijk hebben ingehakt.
Uit bij AtlasContact.
15. Peter Terrin - Patricia
Ontsnappen uit je eigen bestaan? Het is een fantasie die niemand onberoerd laat. In deze beklemmende roman van Peter Terrin stapt een vrouw bruusk uit haar veilige cocon. Ze begint haar leven te begluren als een buitenstaander. Terrin laat de ontwrichting behoedzaam toeslaan. In Patricia lokt hij ons in een uiterst karige taal mee in de paniekerige en troebele, maar dan weer witheldere binnenwereld van ene Astrid, die haar eigen leven door een filter gadeslaat. En passant schetst hij ook een intiem, veellagig vrouwenportret.
Uit bij De Bezige Bij.
16. Corbeyran & Étienne Le Roux - 14-18: Op aarde zoals in de hemel (juli 1918)
Een van de beste stripreeksen over de Eerste Wereldoorlog. Scenarist Corbeyran volgt op een knappe, menselijke manier een achttal jonge, naïeve soldaten uit een specifiek dorp en zoomt in op hun onwennige eerste stappen, hun grootspraak, de ontberingen, de incompetentie van hun oversten of het begraven van hun makkers. Thuis verwerken ook hun partners en familie de trauma’s. Tekenaar Le Roux jongleert met knap camerawerk, een knappe sfeer en geloofwaardige personages. Innemend en beklemmend.
Uit bij Daedalus.
17. Mirjam van Hengel - Een knipperend ogenblik, een biografisch portret van Remco Campert
Terloopse lichtvoetigheid en milde melancholie. Het zijn de kernwoorden in het oeuvre van Remco Campert. Maar in haar liefdevolle biografisch portret speurt Mirjam van Hengel ook naar de duistere, ongrijpbare kanten van het eeuwige zondagskind in de letteren. Naast archiefonderzoek en vele getuigenissen ging Van Hengel twee jaar lang wekelijks met de frêle Campert praten, telkens op vrijdagmiddag. Rode wijn op tafel, sigaretten in de aanslag. Gloedvol ontrafelt Van Hengel het geheim van Camperts schrijverschap.
Uit bij De Bezige Bij.
18. Jonas T. Bengtsson - Sus
Sus is een meisje uit de Kopenhaagse underclass. Om stoer te worden geeft ze zichzelf iedere dag een opdracht, van vechten, over stelen, tot het kleine katje waar ze zo dol op is de kop afsnijden. Bengtsson schreef een rauwe, meedogenloze hedendaagse fabel over opgroeien in een wereld zonder toekomst, waarin haat en woede de enige remedie lijken tegen de angst. Sus is een vuistslag in je gezicht, maar een vuistslag die ongelooflijk veel deugd doet.
Uit bij Koppernik.
19. Brecht Evens - Het amusement
2014 was een rampjaar voor Brecht Evens: hij ging gebukt onder een bipolaire stoornis. Rodolphe, één van drie hoofdacteurs in deze beeldroman, is hijzelf: een jonge kerel die zich ondanks zijn mentale aandoening in de Parijse nachten stort. Evens’ donkerste periode ooit resulteerde in zijn persoonlijkste boek ooit. Het decor: drukke, barokke Parijse danstempels waarin het jonge volkje zich laat verleiden door drank, seks en drugs. Schitterend getekend. Alleen de cover al is een pareltje.
Uit bij Oogachtend.
20. Stephen Fry - Mythos
In de handen van de rasverteller Stephen Fry komen de Griekse mythen opnieuw tot leven. Voor de Britse acteur, journalist, dichter, comedian, tv-presentator, filmregisseur en schrijver zijn de verhalen zowel verslavend als amusant, zowel toegankelijk als verbazingwekkend menselijk. Daar is geen woord van gelogen. De flair en de typisch Engelse tongue-in-cheekaanpak van Fry zorgen bovendien voor talloze hilarische momenten.
Uit bij Thomas Rap.
