Koning kaart politieke spanningen aan in kersttoespraak: “Gedurfder dan de voorbije jaren”

“Ons land gaat door een bewogen periode”, zei de koning. Hij riep politici op om belangrijke problemen zoals de klimaatverandering aan te pakken en om met respect naar elkaar te luisteren. Al wist hij toen nog niet dat de regering echt zou vallen, want de speech was daarvoor al opgenomen. 

“Ongelijkheid, armoede, onverdraagzaamheid, klimaatverandering zijn maatschappelijke problemen die om allesomvattende oplossingen vragen. We kunnen ze maar doeltreffend aanpakken door naar elkaar te luisteren en onze geesten open te stellen, met moed en zin voor initiatief.”

De vorst wees erop dat “democratie nood heeft aan luisterbereidheid en dialoog”. “Laten we ons op de komende federale, regionale en Europese verkiezingen voorbereiden met open en oprechte debatten waarin men elkaar respecteert. Want iedere stem moet het resultaat zijn van rijp beraad.”

Koning Filip riep de Belgen ook op om tijdens deze eindejaarsperiode “wat tijd en afstand te nemen, om een stand van zaken op te maken”. Met andere woorden: om even de pauzeknop in te drukken en te onthaasten.

Hij vroeg ook om tijdens deze feestdagen extra aandacht te hebben voor de meest kwetsbaren in onze samenleving en wees er nog op “dat het leven een weg is die je niet alleen aflegt”. “Maar samen met anderen, die ook behoefte hebben aan gezelschap, een luisterend oor, en wat goede raad. Voor wie zware beproevingen doorstaat, eenzaam is of een dierbare heeft verloren, is iemands warme aanwezigheid van onschatbare waarde.”

“Moeilijke evenwichtsoefening”
Dave Sinardet, professor politicologie aan de VUB, vond de kerstboodschap gedurfder dan de voorbije jaren. “Zo’n toespraak is een moeilijke evenwichtsoefening. Aan de ene kant moet de koning boven het politieke gewoel staan, hij moet behendig laveren tussen alle politieke valkuilen. Aan de andere kant moet hij toch een krachtige boodschap uitdragen, de toespraak mag niet dermate nietszeggend zijn dat ze totaal onopgemerkt voorbijgaat. In de zoektocht naar dat evenwicht is Filip in het verleden misschien wat te veel naar het tweede overgeheld. Dit jaar is het al iets gedurfder.”

“Het gaat om een aantal thema’s die impliciet verwijzen naar het straatprotest van de voorbije maanden, meer bepaald de gele hesjes en de klimaatmars. In die zin werpt hij zich op als vertolker van die bezorgdheden die leven bij mensen en roept hij de politiek op om daaraan te werken”, duidt Sinardet.

“Over migratie zwijgt hij”
Volgens de politicoloog gaat het om de meest politieke kerstboodschap van koning Filip, samen met die van 2015. Toen waren de aanslagen in Parijs net gebeurd. “Filip zei toen dat de meeste Belgen van buitenlandse afkomst onze waarden delen en dat men respect moet hebben voor diverse geloofsovertuigingen. Fanatisme moest wel bestreden worden.”

“Maar over migratie -toch de aanleiding voor de val van de regering- zwijgt hij”, benadrukt de politicoloog. “Tenzij je zijn vermelding van onverdraagzaamheid in die zin interpreteert. De keuze voor die thema’s en niet voor andere is natuurlijk wel een politieke keuze. Tegelijk zijn het zeer algemene thema’s, men kan er bijvoorbeeld moeilijk tegen zijn dat armoede wordt aangepakt.”

“Willem-Alexander was scherper”
  De boodschap van Filip bleef over het algemeen dan ook redelijk algemeen en voorzichtig, meent Sinardet. “Zeker in vergelijking met zijn vader Albert, die vaker concrete standpunten over politiek gevoelige thema’s bracht. Denk maar aan de financiële crisis, de Europese integratie, het sociaal overleg en de communautaire spanningen. Er was in 2012 ook zijn controversiële waarschuwing tegen populisme met een verwijzing naar de jaren 1930.”

Filip koppelt wel steeds het maatschappelijke aan het persoonlijke. “Die meer persoonlijke aanpak is ook typisch voor zijn stijl, zijn vader was veel zakelijker”, klinkt het. De oproep van de koning om “naar elkaar te luisteren en onze geesten open te stellen” doet volgens Sinardet denken aan een gelijkaardige oproep van de Nederlandse Koning Willem-Alexander twee jaar geleden. “Al drukte die het scherper uit”, zegt de professor. “Die oproep past vandaag wel mooi in de politieke context, gezien de regeringscrisis en de nakende verkiezingen.”

Letterlijk: de integrale kersttoespraak van koning Filip:

Dames en heren,

Kerst en Nieuwjaar zijn een ideale gelegenheid om wat tijd en afstand te nemen. Om een stand van zaken op te maken. En ook om te beseffen, dat het leven een weg is die je niet alleen aflegt. Maar samen met anderen, die ook behoefte hebben aan gezelschap, een luisterend oor, en wat goede raad.

Voor de meesten van ons zijn deze eindejaarsdagen een tijd van samenkomen en samen delen, van aandacht en tijd voor elkaar. Voor wie zware beproevingen doorstaat, eenzaam is of een dierbare heeft verloren is iemands warme aanwezigheid van onschatbare waarde.

Laten we tijdens deze feestdagen bijzondere aandacht hebben voor de meest kwetsbaren in onze samenleving. En ook voor al wie hen met zorg en toewijding omringt, en er zo voor zorgt dat ze waardig kunnen leven.

Wie kinderen heeft, zoals de Koningin en ik, verlangt naar het gezellig samenzijn, waarin je er echt bent voor elkaar. We weten hoe belangrijk die ogenblikken zijn, maar ook hoe makkelijk ze je kunnen ontglippen. Terwijl we onze kinderen net dan kunnen zien zoals ze zijn en de vreugde groot is als we ze herontdekken.

Het zijn ook de momenten waarop zij kunnen begrijpen hoe, wij, hun ouders, of al wie zorgt voor hun opvoeding, evenzeer kwetsbaar zijn. Hoe we ons niet opsluiten in onze problemen of ze ontvluchten, maar ze trachten op te lossen – en uit die overwinning innerlijke kracht halen. Vanuit deze innerlijke kracht kunnen wij ons helemaal openstellen voor de anderen en zo onze verantwoordelijkheid opnemen.

Ons land gaat door een bewogen periode. Onze medeburgers uiten, terecht, hun bezorgdheid over belangrijke thema’s. Vandaag beleven we ernstige politieke spanningen. Ik vertrouw op de verantwoordelijkheidszin van onze beleidsmakers om te handelen in het belang van het land en de bevolking.

Ongelijkheid, armoede, onverdraagzaamheid, klimaatverandering zijn maatschappelijke problemen die om allesomvattende oplossingen vragen. We kunnen ze maar doeltreffend aanpakken door naar elkaar te luisteren en onze geesten open te stellen, met moed en zin voor initiatief.

Democratie heeft nood aan luisterbereidheid en dialoog. Laten we ons op de komende federale, regionale en Europese verkiezingen voorbereiden met open en oprechte debatten waarin men elkaar respecteert. Want iedere stem moet het resultaat zijn van rijp beraad.

“Geef mij een steunpunt en een hefboom, en ik verplaats de Aarde”, zei Archimedes. De tijd bewust beleven en ons aan anderen openstellen vanuit onze innerlijke kracht, dat zijn de steunpunten en de hefbomen waarmee wij bergen kunnen verzetten.

Met onze hele familie wensen de Koningin en ik u een vrolijk Kerstfeest en een mooi en gelukkig nieuw jaar.