Communicatiespecialist Frank Van Oss over vreemde video Kevin Spacey: "Verdomme slim, maar erg bedenkelijk"

"Bedenkelijk, maar slim". Zo omschrijft communicatiespecialist Frank Van Oss de video van Kevin Spacey. 

Daarin kruipt de acteur nog eens in de rol van zijn House of Cards-personage Frank Underwood. In de video alludeert hij op de beschuldigingen van seksueel wangedrag. "In de eerste plaats mogen we niet vergeten dat Kevin Spacey één van de beste acteurs is van zijn generatie. En dat House of Cards een onwaarschijnlijk goede serie is. Vanuit dat perspectief moeten we dit toch wel héél merkwaardige filmpje bekijken."

Volgens Van Oss zitten er verschillende lagen in de video. Een eerste lezing is die van de serie. "Daar verwijst hij constant naar. Denk aan de zinnen: "We’re not done", "I know what you want" of letterlijk "You want me back". Zo zegt hij eigenlijk: "Jullie willen mij terug in de serie". In theorie is dat mogelijk, maar door alle heisa in de media vermoed ik toch niet dat het mogelijk is om terug te keren naar de serie." Wat hij dan wil bereiken? "Hij gebruikt dit om zijn acteercarrière terug te lanceren."

Maar er is méér. Een tweede laag is wat er met hem als mens gebeurd is. "Frank Underwood is het laatste dat hij gespeeld heeft. Het is zowaar zijn natuurlijke plaats in de geschiedenis. En iedereen luistert, want het gaat over House of Cards. Het is een goede, exclusieve manier om zich nog eens tot zijn publiek te richten. Alleen gaat het eigenlijk niet over de serie, maar over de rechtszaak."

"Hij doet een beroep op het publiek, hij zegt letterlijk: "Jullie veroordelen mij niet, jullie zijn slimmer dan dat." En dan komt hij tot: "Ik heb een prijs betaald, maar ik ben niet bereid de prijs te betalen voor de dingen die ik niet deed. Hij trekt serieus in twijfel wat hem overkomen is, en wat de geldigheid daarvan is. Dat hij dus onterecht aan de schandpaal genageld is. Hij probeert het publiek aan zijn kant te krijgen door te zeggen dat hij al veroordeeld is voor het proces begonnen is. Waar hij natuurlijk gelijk in heeft." Van Oss benadrukt: "We mogen niet vergeten dat de term fake news in Amerika is uitgevonden, door de president nota bene. Spacey surft daarop mee met de boodschap “geloof de media niet te snel."

Voor Van Oss is dát het echte doel, nog veel belangrijker dan de poging om zijn carrière als acteur terug te lanceren. "Als men hem zou vragen wat het echte einddoel zou zijn, zou het antwoord zijn: de publieke opinie toch op zijn kant krijgen. Daarom is het ook net zo bedenkelijk. Want als er maar de helft waar is wat er geschreven is, heeft hij toch een serieus probleem."

Met deze video doorbreekt Spacey ook meteen zijn stilzwijgen – de beschuldigingen van seksueel wangedrag werden immers een jaar geleden al geuit. "Hij heeft er zeer lang mee gewacht. Gisteren lekte uit dat er een rechtszaak zal volgen, het moment is juist gekozen. Na zulke beschuldigingen is er volgens mij maar één mogelijke reactie: zwijgen. Tot de storm over is. Maar nu komt er een proces aan, dan moet hij wel uit zijn schelp komen. Of hij dat nu wil of niet. Het is het laatste moment om nog te reageren buiten de muren van de rechtbank. Als hij niks doet, is het vonnis geveld en is het te laat."

Daarom is het volgens Van Oss ook geen toeval dat hij zich rechtstreeks tot zijn publiek richt én dat hij dat doet in de rol van Frank Underwood en niet in die van Kevin Spacey. "Hij gebruikt de techniek om recht naar zijn publiek te kijken, om de exclusieve band met zijn publiek te benadrukken."

"Anders dan bij bijvoorbeeld de video van Bart De Pauw, blijft Spacey in zijn karakter. Als hij in de huid van Frank Underwood kruipt, zal het publiek met ontzag en respect naar hem luisteren. Daar heeft de kijker sympathie voor, hij rekent om de goodwill. Als abuser kan hij op weinig sympathie rekenen. Daarom heeft hij die dubbelzinnigheid nodig. Dat is verdomme slim. Maar wel erg bedenkelijk."

Van Oss ziet parallellen, maar ook verschillen met de zaak-De Pauw, die iets meer dan een jaar geleden losbarstte in België. Ook daar trad Bart De Pauw naar voren in een video. 

"Bart De Pauw zei in zijn fameuze video dat de regels niet gevolgd werden, Spacey zegt dat het publiek beter weet. Allebei geven ze de boodschap dat ze op een onterechte manier aan de schandpaal genageld zijn, maar allebei doen ze dat op een andere manier. Anders dan De Pauw blijft Spacey in zijn fictieve rol."

"Maar net als De Pauw minimaliseert hij wat er gebeurd is. Spacey zegt: "Ik ben te snel veroordeeld, niet alles is waar”. Er is een merkwaardige parallel tussen die twee statements en volgens mij is dat geen toeval."

Volgens Van Oss is het moeilijk in te schatten wat het effect op de reputatie van Spacey zal zijn. "Geen idee of dit zal pakken of niet."