In Congo wordt in maart gestemd voor een president die al in januari is ingehuldigd

De kiescommissie maakte vandaag bekend dat er in de steden Beni en Butembo in het oosten van Congo voorlopig geen verkiezingen mogelijk zijn wegens een ebola-uitbraak. In de westelijke stad Yumbi zou het te gevaarlijk zijn door etnisch geweld. Rond Yumbi vielen in de afgelopen week meer dan honderd doden.

De oppositie vermoedt dat er sprake is van een list van de regering van president Joseph Kabila om de verkiezingsuitslag te beïnvloeden. De vraag is wat voor zin het heeft voor kiezers in Beni, Butembo en Yumbi om in maart te gaan stemmen als de kiescommissie al op 15 januari de ‘algehele’ uitslag bekendmaakt en op 18 januari de winnaar laat inhuldigen, zoals het plan luidt. Het uitstel in de drie steden treft naar schatting 1,3 miljoen van de ruim 40 miljoen kiezers.

Het uitstel benadeelt ook de populaire oppositiekandidaat Martin Fayulu. Hij geniet veel steun in die drie steden. Fayulu neemt het in de verkiezingen op tegen de kroonprins van president Kabila, die regeert sinds 2001 maar zelf niet meer op de kieslijst staat. De kroonprins is Emmanuel Ramazani Shadary, voormalig minister van Binnenlandse Zaken onder Kabila en mikpunt van Europese sancties wegens bloedig politieoptreden vorig jaar tegen anti-Kabila-betogers.

‘Voorwendsel’

Oppositiekandidaat Fayulu deed vandaag op Twitter het argument om de verkiezingen in Beni en Butembo uit te stellen wegens ebola af als ‘een voorwendsel’. In deze steden is de afgelopen weken gewoon campagne gevoerd, zo stipte Fayulu aan. Hij noemt het uitstel ‘de zoveelste strategie’ voor het manipuleren van de verkiezingsuitslag. De Volkskrant zag deze maand in Beni hoe medewerkers van de kiescommissie zich volop voorbereidden op een stembusgang, ondanks de ebola-epidemie.

De Congolese verkiezingen hadden eigenlijk al moeten plaatsvinden eind 2016, toen de grondwettelijk bepaalde, laatste ambtstermijn van president Kabila afliep. De verkiezingen werden uitgesteld, officieel wegens de toegenomen activiteit van gewapende groepen in delen van Congo. Een door bemiddeling van de invloedrijke katholieke kerk tot stand gekomen akkoord voorzag vervolgens in verkiezingen in 2017, maar die gingen ook niet door. Daarna werd 23 december 2018 beloofd als datum, maar deze stembusgang werd verschoven naar 30 december, nadat in de hoofdstad Kinshasa stembiljetten en -machines verloren waren gegaan bij een mysterieuze brand. En nu zijn er dus drie steden waarvan het stemgedrag er bij voorbaat niet toe lijkt te doen.

Hoe langer de electorale impasse in Congo voortduurt, hoe groter de vrees wordt voor verdere instabiliteit in het land. Gewapende groepen en krijgsheren grijpen het dreigende machtsvacuüm aan om de chaos te vergroten en zo hun invloed te tonen. Kiezers verliezen hun geduld met wat zij zien als een tactiek van de regering om de verkiezingen te frustreren.