Een beschikking van de Brusselse Nederlandstalige rechtbank verplicht de Belgische staat om alle mogelijke maat­regelen te nemen om de twee bekendste Belgische IS-vrouwen en hun kinderen terug naar België te halen. Tatiana Wielandt en Bouchra Abouallal verblijven, elk met drie kinderen, in een Noord-Syrisch kamp dat onder controle staat van de Koerden.

In september kregen de moeders bij een vraag om repatriëring nog het deksel op de neus van de rechter. Door de berichtgeving in het VRT-programma ‘Voor de zonden van de vader’ en een onderzoeksrapport van een team psychologen van de VUB vindt de rechtbank dat er nu een duidelijker zicht is op de omstandigheden waarin ze leven. De rechter veroordeelt België weliswaar niet tot een verplichte repatriëring, maar ons land moet al het mogelijke doen om ze terug te halen.

Heidi De Pauw van Child Focus, dat al langer pleit voor het actief terughalen van IS-kinderen, is opgetogen met het vonnis. ‘Hopelijk zet dit de overheid ertoe aan om zich niet langer blind te staren op obstakels, maar komt de focus nu te liggen op het vinden van oplossingen’, zegt ze. ‘Jammer dat een rechter hierover moest oordelen. Uiteindelijk heeft België toch het Kinderrechtenverdrag getekend en is dit verdrag ook omgezet in lokale wetgeving. Wij pleiten er al langer voor dat de Belgische overheid alle kinderen terughaalt, niet alleen zij die met hun moeders in kampen zitten. In dit specifieke geval is het overigens niet onmogelijk om in het kamp te geraken, ik ben er zelf geweest. Voor officiële overheden is het misschien moeilijker, omdat er gesprekken met de Koerden aangeknoopt moeten worden en dit diplomatiek gevoelig ligt. Maar de situatie is er momenteel explosief, zeker nu de druk op de Koerden toeneemt na de terugtrekking van de Amerikaanse troepen. Nu wordt het tijd om te handelen.’

Straf uitzitten

Concreet oordeelt de rechtbank dat België de gezinnen de nodige reisdocumenten moet (laten) bezorgen en ‘contacten en afspraken moet maken met de autoriteiten die de feitelijke macht hebben over de plaats waar zij verblijven’. Omdat beide vrouwen tot vijf jaar cel veroordeeld zijn wegens lidmaatschap van IS, moet hun reis ook beveiligd worden, zodat ze niet kunnen vluchten. Als een terugkeer zou slagen, zullen de moeders normaal gezien hun straf in de gevangenis uitzitten.

Het Agentschap Jongerenwelzijn staat klaar om de kinderen op te vangen en te begeleiden. ‘Het parket beslist of wij al dan niet ingeschakeld worden’, zegt woordvoerder Peter-Jan Bogaert. ‘Als de kinderen naar hier zouden komen, wordt via een rondetafelgesprek bepaald wat er met hen gebeurt. Eventueel kunnen ze terecht bij hun grootouders. Ook onze psychologen die gespecialiseerd zijn in traumabegeleiding, staan klaar. En er wordt onderzocht of er risico op radicalisering is.’

Voor het zover is, moeten de moeders en de kinderen naar hier overgebracht worden. Als de Belgische staat daarvoor niet de nodige inspanningen levert, moet ze dwangsommen betalen. De Belgische regering reageerde gisteren afwachtend op het vonnis.