Juristen trekken op Instagram ten strijde tegen ‘leugens van politici’
Uit pure frustratie hebben enkele juristen een profiel op Instagram aangemaakt. Ze willen er feit van fictie scheiden in juridische discussies zoals het migratiepact. “Het is stuitend dat er niemand is om al die leugens te weerleggen.”
“Als ik alle verkeerde informatie over het migratiepact zou factchecken, dan heb ik een nieuwe fulltime job”, zegt Sebastiaan Van Severen, doctoraatsonderzoeker Internationaal Recht aan de UGent en oprichter van Instanational Law. Op dat account houdt hij uitspraken van politici in de media tegen het licht. Bestaansreden voor het account is zijn verontwaardiging over alle desinformatie in verband met het Global Compact.
“Ik word betaald om over dit soort onderwerpen onderzoek te doen en les te geven aan studenten”, vertelt Van Severen. “Maar dan is het ook erg frustrerend als politici in dit land er leugens over verspreiden en er gewoon mee wegkomen. Je voelt dan een soort noodzaak om er zelf iets aan te doen.”
Toegankelijk
Het account telt vooralsnog zo’n driehonderd volgers, maar het is dan ook nog maar enkele weken geleden opgestart. Waarom Van Severen precies naar Instagram trekt? Op het sociale medium heb je weinig plaats om een boodschap te verkondigen, zegt de doctorandus. Dus moet je heel moeilijke materie heel treffend kunnen samenvatten, dat maakt het toegankelijk.
Van Severen is niet de enige die zich opwindt over politici die bochten afsnijden in moeilijke juridische discussies. Professor discriminatierecht Jogchum Vrielink (Université Saint-Louis, Brussel) doet het ook geregeld. Een Facebook-post van ex-staatssecretaris Theo Francken (N-VA) over de kinderen van twee IS-vrouwen, die door België moeten worden teruggehaald, heeft hij op Twitter weerlegd. Volgens Francken is de redenering van de rechtbank gebaseerd op het kinderrechtenverdrag, dat hij vergelijkt met het ‘#Marrakeshpact’.
Klopt niet, stelt Vrielink: de beschikking van de kortgedingrechter is vooral op andere wetteksten gebaseerd en de vergelijking met het Marrakech-pact gaat volgens de jurist niet op. “Je kan natuurlijk kritiek hebben op een vonnis of arrest, maar ‘Lang leve het Kalifaat dankzij de Belgische rechtsstaat’ roepen, zoals Francken deed, en dat op basis van onjuiste informatie, is onverantwoord voor een politicus.”
Twitter bericht wordt geladen...
Twitter bericht wordt geladen...
De makkelijke verspreiding van desinformatie is deels “eigen aan de hedendaagse samenleving”, meent Vrielink, doelend op sociale media. Berichten kunnen zo heel snel en meteen verspreid worden. “Binnen democratie heeft desinformatie altijd al een rol gespeeld”, ziet Van Severen nog. “Maar door sociale media is ze veel doeltreffender geworden.”
‘Binnen democratie heeft desinformatie eigenlijk altijd al een rol gespeeld’
Traditionele media
Volgens de juristen kunnen ook traditionele media meer inzetten op factchecken, al begrijpen ze dat het niet eenvoudig is. “Tegenwoordig verschijnt iets eerst op Twitter en dan wordt er snel een online stukje over gemaakt", zegt Van Severen. “In veel artikels lees je ook dat een politicus iets zegt en dan zegt een tweede iets anders, maar ik denk dat journalisten vaak geen tijd hebben om alles te checken.”
“Mijn aanvoelen is dat er zodanig veel op ons afkomt dat het voor het publiek en zelfs voor journalisten moeilijk is om te weten wat waar is en wat niet”, zegt Yasmina El Kaddouri, advocaat bij Van Steenbrugge Advocaten en op Instagram actief met Whatthefactbelgium. Ook zij startte een account omdat ze voelde dat er behoefte is aan objectieve, juridische informatie over onder meer het migratiepact. “Er waren veel mensen in mijn dichte omgeving die me vroegen: ‘wat is er eigenlijk allemaal precies van aan?’”
Vaak gaan de discussies in de media bovendien niet over juridische basiskwesties, maar zijn de onderwerpen ook voor juristen redelijk geavanceerd. “Ik moet ook opzoekingen doen, want ik vind het belangrijk dat als ik iets vertel, het zeker correct is”, zegt El Kaddouri. “En als het voor juristen al een inspanning vraagt, dan kan ik me inbeelden dat het voor iemand zonder voorkennis nog moeilijker is.”
Wat hopen de juristen te bereiken door het op te nemen tegen de desinformatie over hun vakgebied? Per slot van rekening is hun aantal volgers nog beperkt. “Ik geloof heel hard in fundamentele rechten en de rechtsstaat”, zegt El Kaddouri. “Democratie vereist ook de participatie van iedereen, maar dan is er wel goede informatie nodig. Het is als jurist frustrerend, zelfs een beetje zorgwekkend, om te zien hoe er beetje bij beetje gezaagd wordt aan de poten van de rechtsstaat. Het is zeker niet zo dat ik alle oplossingen heb. Maar op deze manier probeer ik mijn steentje bij te dragen.”
‘Als het voor juristen al een inspanning vraagt, dan kan ik me inbeelden dat het voor iemand zonder voorkennis nog moeilijker is’