Zes vragen over het terughalen van kinderen van IS-strijders

De ouders niet, de kinderen wel?

De Belgische regering wil in beroep gaan tegen de beslissing van een rechter dat België de terugkeer moet faciliteren van de Belgische IS-vrouwen Bouchra Abouallal en Tatiana Wielandt en hun kinderen. Die zitten vast in een kamp in Koerdisch gebied in Syrië. Minister van Asiel en Migratie Maggie De Block (Open Vld) vindt dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen de kinderen, die er niet voor kiezen om in dergelijke omstandigheden te worden geboren, en de moeders.

Om hoeveel kinderen gaat het?

Naar schatting 150 kinderen van Belgische ‘foreign terrorist fighters’ zouden nog ergens in Syrië of Irak zitten. Daarvan zijn maar een vijftiental kinderen gelokaliseerd in  de vluchtelingenkampen Al-Hol en Al-Roj in het Koerdisch gebied in Noord-Syrië. Onder hen ook de zes kinderen van Abouallal en Wielandt, tussen de acht maanden en zes jaar oud.

Zou dit de eerste keer zijn?

Ja en neen. De voorbije jaren keerden al 22 kinderen van Belgische Syriëstrijders terug, vaak in het gezelschap van hun moeder en vanuit Turkije. 

België levert in Turkije consulaire bijstand en neemt DNA-stalen om de ouderlijke afstamming vast te stellen. Bij Amina Ghezzal, een Syriëganger die vastzit in Turkije na een veroordeling voor terrorisme, lukt het niet om een DNA-staal af te nemen. Recent heeft een rechter beslist dat België de overbrenging van haar twee kinderen moet faciliteren. Ook tegen deze beslissing kan de regering nog in beroep.

Als België effectief de kinderen uit de Koerdische kampen in Syrië wil gaan halen, dan is dat een pak lastiger dan vanuit Turkije. Eind november is een kleuter teruggekeerd die naar het oorlogsgebied was ontvoerd door haar vader, maar die was gesneuveld in de strijd. Anderhalf jaar zat ze vast in een kamp, tot ze in Turkije kon worden herenigd met haar moeder en naar België overgebracht. Maar het was de moeder zelf die heeft moeten onderhandelen om het kind in Turkije te krijgen. 

Hoe geraken die kinderen uit Koerdische kampen in België?

De VUB-onderzoekers die met Child Focus en een cameraploeg van Rudi Vranckx naar de Koerdische kampen trokken, bewezen dat het mogelijk is om er te geraken. Sommigen opperen dat het voor een officiële delegatie minder evident is. België heeft geen diplomatieke vertegenwoordiging in Syrië en de Koerden zijn geen officiële gesprekspartner. Maar er zijn wel internationale humanitaire organisaties in dat gebied actief, zoals Unicef en het Rode Kruis, waarmee België hierover in dialoog is.

“Wij kunnen zo’n operatie faciliteren indien nodig”, zegt David-Pierre Marquet van het Internationaal Comité van het Rode Kruis. “Begeleiding door ons zou garanties bieden voor het welzijn van die kinderen, in lijn met internationaal humanitair recht.”

Zo’n organisatie zou de kinderen vanuit de kampen kunnen begeleiden naar een luchthaven in het buitenland. Turkije lijkt uitgesloten, zo bevestigt een bron in veiligheidskringen. Door de slechte relaties tussen de Koerden en de regering in Ankara is een samenwerking tussen die twee partijen uitgesloten. Turkije heeft een betonnen muur opgetrokken aan de grens met Noord-Syrië, die enkel opengaat voor Turkse militaire interventie. 

Er is echter een doorgang tussen het Koerdisch gebied in Syrië en Irak, waardoor de kinderen naar het Iraakse Erbil zouden kunnen. Daar kunnen ze worden aangemeld bij de diplomatieke vertegenwoordiging van Nederland of Frankrijk. 

Wat zeggen de Koerden daarvan?

De Koerdische strijdkrachten zouden niets liever willen dan dat Europese landen hun onderdanen kwamen halen. Volgens hen is het helemaal niet zo moeilijk en hebben landen als Sudan, Indonesië en Rusland dat al gedaan. 

“Als er een officieel verzoek komt, zijn we bereid om te helpen", zegt Sheruan Hassan, vertegenwoordiger van Koerdisch Syrië in de Benelux. Volgens Hassan is het niet nodig om de kinderen naar Iraaks Koerdistan te brengen. “Een officiële delegatie is welkom. Ze kan vliegen op Qamishli in Noordoost-Syrië en daar kan ze de kinderen ontvangen en zelf overbrengen naar België.” 

Zoiets zou in een samenwerking kunnen gebeuren met landen als Frankrijk, die volgens Hassan ook in onderhandeling met hen zijn over onderdanen. Volgens onze bron in veiligheidskringen wordt inderdaad bekeken of een regeringsvliegtuig naar Koerdisch gebied in Syrië kan worden gestuurd. “Dat wordt de komende weken uitgeklaard.”  

Wat gebeurt er eenmaal de kinderen in België zijn?

Als de moeders meekomen, moeten ze hun straf uitzitten. Ze zijn bij verstek veroordeeld. De gemeenschappen zijn verantwoordelijk voor de kinderen en het Vlaams Agentschap Jongerenwelzijn heeft vorig jaar een plan uitgewerkt. Experts op het vlak van deradicalisering en welzijnswerk, psychologen en de veiligheidsdiensten bekijken in een rondetafelgesprek geval per geval. Het jeugdparket moet dan een beslissing nemen op basis van de adviezen van Jongerenwelzijn. 

Een pleeggezin of een jeugdinstelling is mogelijk, maar opvang bij de grootouders kan eveneens. Ook in dat laatste geval kan Pleegzorg Vlaanderen worden ingeschakeld voor de screening en opvolging van de opvang.