Tot de tanden bewapende agenten flankeren feestgangers bij beëdiging Bolsonaro

Ondanks de donkere regenwolken hangt er hoop in de lucht van Brasília. Op deze eerste dag van 2019 is een nieuw tijdperk aangebroken, dat van de extreemrechtse oud-legerkapitein Jair Bolsonaro. Ruim 100.000 Brazilianen zijn gekomen voor de beëdiging van hun nieuwe president. Sommigen huilen van geluk: Eindelijk zijn ‘de communisten’ verslagen en de ‘fatsoenlijke burgers’ aan de macht. Eindelijk wordt alles beter.

Bolsonaro is eind oktober met ruim de helft van de stemmen tot president gekozen. Het was voor het eerst sinds 2002 dat de sociaal-democratische Arbeiderspartij PT de verkiezingen niet won. Bolsonaro beschuldigt de PT ervan het land in een “communistische afgrond te hebben gestort”. Ook zou de Arbeiderspartij een actief beleid voeren om kinderen homoseksueel te maken. Zijn aanhangers slikken het als zoete koek en de haat voor links is tot grote hoogtes opgevoerd.

In zijn speech na de beëdiging zegt Bolsonaro wat zijn fans willen horen: “Vandaag bevrijden we ons van het socialisme en van politieke correctheid”, aldus de kersverse president. Hij vraagt de bevolking om hem te helpen in de strijd tegen “verwerpelijke ideologieën”. “Samen met jullie en jullie families gaan we de moraal herstellen.” Hij belooft ook keihard op te treden tegen corruptie en criminaliteit. “Het moet uit zijn met de ideologie die criminelen beschermt en de politie criminaliseert. Ik garandeer het recht op zelfbescherming.”

Tanks door straten

Het nieuwe tijdperk begint met ongekend strikte veiligheidsmaatregelen. Er rijden tanks door de straten, luchtdoelraketten staan klaar om ongewenste vliegtuigen en drones uit de lucht te schieten, en tussen het feestgedruis bevinden zich 6.000 tot de tanden bewapende politieagenten. De bewegingsvrijheid voor journalisten is uiterst beperkt.

Iedereen die het terrein voor het Congres op wil, moet door drie veiligheidscontroles en wordt zorgvuldig gefouilleerd. Rugzakken, paraplu’s, zonnebrand, water, alles is verboden. Alleen een transparante plastic tas met fruit of losse koekjes mag mee, appels en sinaasappels moeten in stukjes zijn gesneden. Volgens woordvoerders is dat om te voorkomen dat Bolsonaro ermee wordt bekogeld.

De maatregelen zijn voor Braziliaanse begrippen heel extreem, maar de paranoia is tot op zekere hoogte begrijpelijk. Tijdens de campagne werd Bolsonaro neergestoken door een man met linkse sympathieën. Bolsonaro overleefde de aanslag ternauwernood en lag wekenlang in het ziekenhuis. En het gevaar is volgens zijn veiligheidsteam nog niet geweken: Op kerstavond werd een explosief gevonden in een kerk op 50 kilometer van Brasília.

De bom werd opgeëist door de volstrekt onbekende organisatie Maldição Ancestral (Voorouderlijke Vloek). “We zijn een eco-extremistische groepering”, staat te lezen op een site die de naam draagt van de organisatie. “We zijn tegen vooruitgang is omdat het alle wildernis vernietigt.” De groepering dreigt met wapens en bommen naar de inauguratie te gaan en de Braziliaanse veiligheidschef Sergio Etchegoyen sprak zondag van “een reële dreiging”.

Hoewel er her en der wordt gemord in de lange rijen voor de controleposten, kunnen de meeste aanwezigen het wel begrijpen. “Het is ook voor onze eigen veiligheid”, zegt Gustavo Scharnovski. De 45-jarige man heeft drie dagen in de auto gezeten om samen met zijn vrouw en zevenjarige dochter de beëdiging bij te wonen. “Wij wonen in het noordoosten”, vertelt hij. “Daar teert iedereen op uitkeringen, mensen zijn lui en drinken de hele dag cachaça. Bolsonaro is er voor de hardwerkende Brazilianen.”

De 40-jarige Ana Claudia Graf is de eerste twee controleposten door en houdt op weg naar het regeringsgebouw stil voor het hooggerechtshof. “Lewandowski, laat je in je kont neuken!”, aldus haar boodschap voor een van de hoogrechters. “Hier is rechtspraak politiek gemotiveerd”, verklaart ze haar uitbarsting. “Ze zijn incompetent, en ze hebben hun eigen salaris verhoogd.”

‘Fatsoenlijke burgers’

Net als Bolsonaro vinden de aanwezigen mensenrechten een linkse hobby. “Een goede bandiet is een dode bandiet”, aldus de heersende opvatting. Bolsonaro’s beloftes om “fatsoenlijke burgers” het recht te geven zich te bewapenen, en de politie een vrijbrief te geven om criminelen dood te schieten vallen hier in goede aarde. Ook zorgen over zijn racistische uitspraken wuiven ze weg: “Verdraaid door de pers.”

Er zijn elf staatshoofden afgekomen op Bolsonaro’s inauguratie, grotendeels uit Zuid-Amerika. De linkse autoritaire leiders uit Nicaragua, Cuba en Venezuela mochten niet op Bolsonaro’s feestje komen. Donald Trump is er ook niet, maar twittert wel een compliment voor zijn Braziliaanse ambtsgenoot. “Gefeliciteerd, De VS staat aan je zijde.” De rechtse ‘sterke man’ Victor Orbán, premier van Hongarije, is wel afgereisd naar Brasília.

Maar de eregast is Benjamin Netanyahu, de premier van Israël. Nooit eerder bezocht een Israëlisch staatshoofd Brazilië, en Bolsonaro is er duidelijk mee in zijn nopjes. De in Brazilië zeer invloedrijke Pinkstergemeentes hebben hem aan de verkiezingswinst geholpen en dringen aan op het verplaatsen van de ambassade naar Jeruzalem. Netanyahu is op zijn beurt blij met de nieuwe bondgenoot in een regio waar hij weinig voet aan de grond heeft.

Bolsonaro aanhangers zijn dol op militair machtsvertoon en maken uitgebreid selfies met de legervoertuigen. Op journalisten zijn ze, net als Bolsonaro, stukken minder gesteld. Verslaggevers worden door spreekkoren uitgescholden en het werken onmogelijk gemaakt. “Facebook, WhatsApp”, scandeert de menigte, om duidelijk te maken welke media ze wel vertrouwen.

Aan het einde van zijn toespraak houdt Bolsonaro de Braziliaanse vlag omhoog. “Onze vlag zal nooit meer rood zijn”, brult hij de juichende massa toe. “Hooguit rood van ons bloed, dat indien nodig zal vloeien om onze vlag geel-groen te houden.”