De 'dubbele relatie’: wanneer je lief ook je collega is

Ja, ze zouden het opnieuw doen. Maar nee, zeker niet nu. Jonas Geirnaert: “Ik denk dat het gezonder is om even iets los van elkaar te doen.” Zijn lief Julie Mahieu bedacht het idee van hun tv-serie in bed tijdens een slapeloze nacht, hij zag het meteen zitten. En zo zat dit koppel vier jaar lang samen aan de schrijf­tafel voor het scenario van De dag, de goed onthaalde reeks over een bankoverval, die eerder op Telenet te zien was, en vanaf volgende week op Vier.

Vier jaar bed en schrijftafel delen: nog altijd zijn de twee hun hoofd aan het leegmaken. “Het was intens, ja”, vertelt Geirnaert. “Maar het zwaarste werk is voorbij. En na alle stress plukken we er nu ook samen de vruchten van. We zijn trots op wat we gemaakt hebben, en de laatste maanden zijn we met de serie naar een paar filmfestivals geweest. Het is leuker als je daar samen van kunt genieten. Dus ja, ik kan me voorstellen dat we ooit opnieuw samen iets schrijven.”

“Evelyne heeft hier haar eerste vakantiejob gedaan. Ze nam toen nog kipfilets vast alsof het iets vies was.” Hendrik Dierendonck, de bekende slager waar topchefs als Sergio Herman en Kobe Desramaults hun vlees inslaan, moet er nog altijd mee lachen. Maar ze is toch gebleven, Evelyne Penel. Het koppel is al 28 jaar samen en runt inmiddels vijf zaken met 65 mensen personeel. “Het is allemaal nogal organisch gegroeid. We hebben veel vrienden die het zo doen.”

Financieel journalist Michaël Van Droogen­broeck bekende eerder al dat hij nog voor zijn inlijving bij de VRT met meer dan gemiddelde interesse naar Het journaal keek als Annelies Van Herck op het scherm verscheen. Het duurde dan toch nog een paar jaar voor de vonken niet meer te negeren vielen, maar nu is het koppel toch al acht jaar en een kind verder.

“Ik herinner mij”, vertelt Van Droogenbroeck, “dat een krant een stuk over onze relatie had gepubliceerd. Ik ben toen snel naar onze toen­malige hoofdredacteur Kris Hoflack gelopen, maar die maakte er geen probleem van. ‘Ik bemoei mij niet met jullie privéleven’, zei hij. Daar was ik enorm dankbaar voor, want toen pas besefte ik dat het niet zo vanzelfsprekend is, een relatie met een collega.” Ze hadden daar nooit echt over nagedacht, geeft Annelies Van Herck toe. “Nee, ook niet over wat we zouden doen als het tussen ons zou mislopen. Daar ga je toch niet van uit, als je samen iets begint?”

Hoeveel koppels het bed, de keukentafel en de werkvloer delen, daarover bestaan geen cijfers. “We kunnen moeilijk nagaan of bedrijven waarin mensen samenwerken een strikt zakelijke omgang hebben, of dat er ook een amoureuze relatie speelt”, zegt Unizo-woordvoerder Filip Horemans. Zeker niet omdat steeds minder mensen hun relatie officieel registeren, bijvoorbeeld door te trouwen. “Maar we zien het vaak hoor, zeker bij zelfstandigen en kleine bedrijfjes.”

Een kleine rondvraag op deze redactie leert dat veel mensen een samenwerking met je partner zien als de snelste weg richting echtscheiding. Wie wil in godsnaam dag in, dag uit met man- of vrouwlief doorbrengen? Is dat niet alsof je ’s avonds in de zetel ploft met een collega, die bovendien ook mee naar het kerstfeest gaat? Moet je dan op functioneringsgesprek bij je vrouw? En als het leeghalen van de vaatwas­machine al geregeld tot gekibbel leidt, waarom zou je dan samen een winkel willen openen?

Het griezeligst vond Jonas Geirnaert, zo zei hij eerder al aan deze krant, de vaststelling dat werk en leven plots volledig samenvielen. “Ik kon Julie moeilijk vragen hoe haar dag was geweest. Want dat wist ik al. Ik zat naast haar, aan de schrijftafel. Dat had ik vooraf niet zien aankomen: dat je plots je best moet doen om nog gespreksonderwerpen te vinden.”

Herkenbaar, zegt Dries Henau. Op de teller: elf jaar een koppel met Yuri Vandenbogaerde, en bijna even lang zakenpartners. Ze werden bekend met de inmiddels alweer verkochte Wasbar, vandaag houden ze zich onder meer bezig met de Antwerpse eclairwinkel Chez Claire en hun marketingbedrijf Ambassy. “Met nieuwjaar bestelden we gezellig gourmet, maar voor je het weet vraag je elkaar toch: hoe laat gaat de winkel morgen open? In een ruzie komt het er soms uit: ‘als het is om gewoon zakelijke genoten te zijn, dan...’”

Opofferingen

Gitarist Koen Gisen, mijnheer An Pierlé, zei ooit in een interview: “Mensen die zeggen dat ze niet met hun partner zouden kunnen samenwerken, heb ik nooit begrepen.” Relatietherapeut Rika Ponnet is geneigd hem gelijk te geven. “Als je niet in staat bent om samen te werken met je partner, moet je je misschien eens afvragen wat dat over je relatie zegt. Als je elkaars gezelschap niet te lang kunt verdragen, pas je misschien minder goed bij elkaar dan je denkt.”

Niet mee eens, zeggen onze koppels: het is niet voor iedereen. “Je moet echt een sterk team zijn”, waarschuwt ook Filip Horemans van Unizo. “Samen een zaak runnen betekent 24 op 24 uur met elkaar kunnen samenwerken. Kun je persoonlijke of relationele problemen scheiden van de puur zakelijke kant? Wat als het moeilijker loopt met je zaak? Veroor­zaakt dat ook spanningen in je relatie?”

Het werkt doorgaans wel beter, weet Horemans, als beide partners uit een milieu van zelfstandigen komen. “Wat vaak gebeurt, is dat een van de partners vanuit die achtergrond een eigen zaak wil opstarten of de familiezaak overneemt. De andere wordt in dat verhaal meegesleept met allerlei romantische gevoelens over altijd samen zijn, zonder te beseffen wat het betekent om zelf een zaak te draaiende te houden en de opofferingen die daarbij komen kijken. Voor iemand die pakweg uit een ambtenarengezin komt, met afgebakende werkuren en een voorspelbaar carrièrepad, kan dat echt een cultuurschok zijn die meer dan eens tot een scheiding heeft geleid.”

Hendrik Dierendonck knikt: “In mijn wereld – de slagerij en de horeca – is het best normaal om als koppel samen te werken. Mijn ouders baatten samen een slagerij uit, en Evelynes ouders hadden ook samen een zaak. En net zoals ik mijn ouders vroeger hoorde praten over de winkel, vangen onze kinderen onze gesprekken op. Je pikt de zorgen op, maar ook de leuke momenten en de passie.”

Bij Dries Henau liep het anders. Hij werkte lang geleden voor een mediabedrijf en zat even met een man te weinig in zijn team. “Yuri, pas afgestudeerd, sprong tijdelijk in. Ik dacht dat het raar zou zijn, maar het werkte wonderwel.”

Daarna gingen ze samen evenementen organiseren in bijberoep, en toen kwam het moment dat ze afzwaaiden op hun vaste jobs. “We zijn complementair en versterken elkaars ideeën. En omdat we samen op kantoor zaten, hoefden we ons niet te haasten om op tijd thuis te zijn. Toen dachten we: als we zoveel werken, dan kunnen we dat beter voor onszelf doen.”

Het schept een band, vindt Dierendonck: je bedenkt als koppel een project en dan ga je er samen voor. “Je deelt de stress, maar als het lukt, dan vier je ook samen. Je beleeft dat geluk met twee.” Zijn vrouw Evelyne: “Het is leuk om, als zo’n nieuw project in zijn plooi valt, te voelen dat we zo’n sterk team zijn.” Hendrik: “Nog een voordeel: als ik het even niet meer zie zitten, vangt zij mij op en omgekeerd. We zijn elkaars drijvende kracht.”

Machtsstrijd

Julie Mahieu vond het heerlijk om samen te werken met iemand die ze door en door vertrouwt, en Henau zegt dat het een luxe is om veel samen te zijn met de man of vrouw die je het liefst ziet, en voor wie je tenslotte toch gekozen hebt. Ze geven elkaar de bevestiging en steun die ze nodig hebben, en omdat ze elkaar zo goed kennen, hebben ze weinig woorden nodig om samen knopen door te hakken. “We kunnen snel grote stappen zetten en dat geeft voldoening.”

De twee journalisten vinden het dan weer handig dat ze elkaar niet hoeven uit te leggen dat de journalistiek geen nine to five is. “Als ik op een vrije dag even een telefoontje moet plegen omdat er onverwacht financieel nieuws is, dan hoef ik dat niet uit te leggen”, zegt Van Droogenbroeck. Van Herck: “En als ik plots een extra journaal moet presenteren omdat er een politieke crisis woedt, dan begrijpt hij dat meteen.”

Een tip van Rika Ponnet: maak goede afspraken. Een duidelijke taakverdeling is een constante bij koppels die het goed doen, zegt ze. Ieder zijn eigen terrein, kwestie van elke machtsstrijd te vermijden. “Je moet een goed evenwicht vinden tussen samen en individueel.”

In de winkel en de ateliers organiseert Evelyne Penel de boel, terwijl Hendrik Dierendonck met het product zelf, het vlees, bezig is. Dries Henau verzorgt de klantenrelaties terwijl zijn echtgenoot eerder creatief is. “Af en toe switcht dat en komen we op elkaars terrein. Niet evident. Gisteren nog zei ik tegen Yuri dat hij niet mocht vergeten om naar een klant te bellen, en hij ging uit zijn dak: dat hij zelf wel zijn agenda kan bepalen.”

Het koppel is er eerlijk over: de samenwerking zorgt soms voor stress en stevige conflicten. “Bij collega’s hou je je vaak wat in met kritiek, maar wij dus niet. Dat kan hard overkomen. En we zijn constant samen, bij ons loopt alles door elkaar”, vertelt Henau. Mahieu en Geirnaert begonnen aan hun scenario van De dag met de afspraak om werk en privé gescheiden te houden. Tevergeefs. En ook de twee heren hebben het geprobeerd, in een periode waarin de druk te groot werd, maar het werkte niet: “Het voelde heel onnatuurlijk om ’s avonds niet over een project te mogen babbelen. De beste ideeën komen ook als je ontspannen bent. Dan liggen we op een strand en zegt de ene: ‘Wat denk je hiervan?’ Nu aanvaarden we dat het nooit stopt en proberen we genoeg tijd voor elkaar te maken. We hebben ook de luxe om op dinsdagmiddag, als we er even genoeg van hebben, samen iets te kunnen gaan eten op een terras.”

Wat Henau ook zegt: die directe kritiek komt soms hard aan, maar daardoor blijven problemen niet aanslepen, zoals dat soms wel gebeurt in grotere organisaties. Julie Mahieu: “Kritiek van je lief kan harder aankomen? Dat vind ik dus niet.” Wel lastig: dat je ’s avonds thuis niet kunt foeteren over de discussie met die ene collega.

Gedeeld leed is half leed, vinden ze in de slagerij. Er is een tijd geweest dat ze apart werkten, maar dat leidde net tot meer conflicten. “Je komt thuis en je moet allebei nog een uur over je werk ventileren. We hadden elk onze eigen problemen, en dat werkte niet. We krijgen meer gedaan als we samenwerken”, zegt Dierendonck.

En als hij ’s avonds op café wil of eens een week gaan fietsen met zijn vrienden, dan kan dat, want in tegenstelling tot veel tweeverdieners ziet hij zijn vrouw meer dan genoeg. “Je moet elkaar vrijheid geven.” Ponnet beaamt: zorg ervoor dat beide levens niet volledig samenvallen.

Mahieu zegt dat ze het nu, na vier jaar intensief samenwerken, anders zou aanpakken: “Ik zou proberen om naast het samen schrijven toch nog iets anders te doen, een project dat alleen van mij is.” Henau en zijn man delen zelfs hun sociaal leven. “Maar je hebt het soms wel nodig om met iemand te praten over je partner. Dus als Yuri zegt: ík ga nu iets drinken met die en die, dan weet ik dat hij alleen wil gaan.” (lacht)

Lust, liefde en werk

En wat als het misloopt? Het aantal ‘meewerkende echtgenoten’ zit in België wel in dalende lijn, van 32.000 in 2013 naar 26.000 in 2017. Omdat er dus minder getrouwd wordt, zegt Filip Horemans, maar ook omdat koppels vaker gelijkwaardig samenwerken. “Vroeger zag je toch vaak de vrouw die haar zelfstandige man hielp, zonder statuut. Tot die man het aftrapte en zij met lege handen achterbleef. Dat gebeurt gelukkig steeds minder.”

Maar Van Droogenbroeck geeft toe: “Ik heb me al bedacht dat we onze professionele vrijheid wat hebben ingeperkt. Stel dat een van ons naar een concurrerend bedrijf wil. Welke impact heeft dat op de ander? Of stel dat de VRT mensen moet ontslaan? Bij Sabena werkten veel koppels, en ook wij zijn afhankelijk van dezelfde werknemer.”

Dierendonck moet lachen bij de vraag. Als je in een goede relatie zit, dan denk je toch niet na over het einde? En ook: in elke relatie moet je soms eens vechten voor elkaar. “Maar als het tussen ons fout zou lopen, dan heeft dat zeker gevolgen voor de zaak. Die zou dan toch wat kleiner moeten. Maar we zijn geen opgevers, zo zitten we niet in elkaar. Het succes van ons werk, zo hebben we gemerkt, hangt ook af van hoe goed onze relatie loopt, met alles wat daarbij hoort: lust, liefde, tijd voor het gezin. Als je samen risico’s neemt, dan moet je samen kunnen ventileren.”

Dries Henau is niet zeker of hij het opnieuw zou doen, op deze manier, als hij morgen die kans zou krijgen. Hij zegt het spontaan. “Ik weet niet of alles samen doen het beste is. Het is echt niet gemakkelijk. We delen sinds deze zomer geen bureau meer. Elke telefoon, elke mail: je zit constant in elkaars stresswave en ’s avonds ben je leeg. Maar we hebben samen ook al zoveel meegemaakt en zoveel watertjes doorzwommen. Ik weet niet of we nu een beter koppel zijn, dat is moeilijk te zeggen. Maar we leven ons leven samen en ik denk dat we elkaar versterken.”

De dag, vanaf donderdag 10 januari op VIER.