Nancy Roman (1925-2018): onsterfelijk als moeder van ruimtetelescoop Hubble
“We liggen allemaal in de goot”, zei Oscar Wilde, “maar sommigen van ons kijken naar de sterren.” Zo iemand was Nancy Roman. Als eerste vrouw verwierf zij een toppositie bij NASA, en ze werd onsterfelijk als moeder van de Hubble.
Sinds een spaceshuttle de ruimtetelescoop in april 1990 in een baan rond de aarde bracht, stuurde die tonnen adembenemende foto’s door van sterren, nevels en galaxieën. Een van de bekendste is die van de Adelaarsnevel, met daarin de zogeheten ‘pilaren der creatie’. Nogal wat astronomen noemen het de mooiste foto die ooit van een object in het heelal werd genomen.
Tegenwoordig staat het buiten kijf dat de ruimtetelescoop een van de belangrijkste instrumenten is uit de geschiedenis van de wetenschap. In het begin kreeg het project echter met veel scepsis af te rekenen. Er was een vrouw voor nodig om het idee levensvatbaar te maken. Die vrouw was Nancy Roman. In de tijd vóór internet of e-mail verkocht zij het project bijna in haar eentje aan het Amerikaanse Congres en aan de wetenschappelijke wereld.
Ze was het gewoon om tegen vooroordelen op te boksen. “Ik weet nog hoe ik op school bijna moest smeken om een extra jaar algebra te mogen volgen”, herinnerde zij zich. “De klaslerares keek mij nuffig aan en sneerde: ‘Welke jongedame zou nu wiskunde boven Latijn verkiezen?’”
In de tijd dat Roman werd geboren, waren telescopen in een baan rond de aarde nog fantasieën uit een verre en onwezenlijke toekomst. Ze was de dochter van een muzieklerares en een geofysicus, die oliemaatschappijen de beste plek aanwees om te boren. Ze was nog heel klein toen het gezin naar Reno in de staat Nevada verhuisde. “We woonden aan de rand van de stad, de lucht was er heel helder. Met enkele meisjes uit de buurt begon ik een club voor amateursterrenkunde. Al vlug herkenden we alle stelsels. Het werd het begin van een levenslange passie.”
‘Ik wilde meisjes overtuigen dat vrouwen ook wetenschapper kunnen worden, en dat wetenschap leuk is’
Roman studeerde sterrenkunde en verwierf haar dokterstitel in 1949. Tien jaar later kon ze aan de slag bij NASA. Als eerste vrouw sleepte ze er een topjob in de wacht: die van chef astronomie. “Ik vond het geweldig om in die hoedanigheid voor de ruimtetelescoop te mogen vechten. Een project dat de sterrenkunde de volgende halve eeuw diepgaand zou beïnvloeden: dat was een uitdaging waar ik geen nee tegen kon zeggen.”
Toen ze met pensioen was, hield ze niet op jongeren enthousiast te maken voor haar job, en dan vooral de meisjes. “Ik kreeg zelf met genoeg tegenwind te kampen. Ik wilde ze overtuigen dat vrouwen ook wetenschapper kunnen worden, en dat wetenschap leuk is.”
Nancy Roman stierf zonder nakomelingen na te laten; haar enige kind heeft een gigantisch oog dat behoorlijk verziend is. Eervol vond ze ook het NASA-bouwpakket dat Lego twee jaar geleden uitbracht. Tussen de 231 onderdelen zat zij als een van de vier grote vrouwelijke pioniers in de ruimte.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
