Wordt de politieke catastrofe in 2019 gecompenseerd?

In 2019 valt de binnenlandse politiek uiteen in voor en na 26 mei. Met veel geluk kan de aanloop naar 26 mei ook uit twee delen bestaan: lopende, min of meer functionerende zaken tot aan de Kamerontbinding, daarna de campagne. Na 26 mei starten de verzamelde formaties, waarvan verwacht wordt dat die op regionaal niveau sneller rond zijn dan de federale. Als de campagne geen slagveld van onmogelijke eisen en verbroken relaties nalaat, hebben we na de zomer regionale regeringen.

Maar ook de regionale formaties kunnen door het samenvallend karakter danig bemoeilijkt worden. Met name door de schlemielige eis om in een misplaatste symmetriedwang enkel mee te besturen als dat overal kan. Zoals Open Vld in 2014 niet in Michel I wou als ze niet in Bourgeois I mocht. Dat men alle verkiezingen laat samenvallen is al bijzonder genoeg, als er daarenboven overal symmetrische coalities moeten komen is de negatie van de afzonderlijke (ook electorale) dynamiek van de federale entiteiten totaal. Zulke ergerlijke en onverantwoordelijke afspiegelingseisen – de ene coalitiedeelname afhankelijk stellen van een andere – zijn vanuit particratisch standpunt begrijpelijk, maar tegelijk een vurig pleidooi tegen samenvallende verkiezingen. Gelet op de kinderachtige manier en overdosis antipolitiek waarmee Michel I en II ten einde kwamen, valt niet uit te sluiten dat de Wetstraat zich ook na 26 mei zo gedraagt.

Ruïne van vertrouwen

Het hoogst knullige vertrek uit 2018 laat weinig hoop overeind dat het eerste deel van 2019 hoogstaand wordt. De verwachting dat de Wetstraat lopende zaken aangrijpt om wat goed te maken bij de geërgerde, wegkijkende burger, is niet hooggespannen. Het Vlaams Belang trok vorige week al zijn voorcampagne op gang. N-VA deed eerder hetzelfde, door uit Michel I te stappen. In die sfeer gedijt geen vertrouwen en constructieve openheid om, dossier per dossier, in lopende zaken meerderheden te bouwen.

Die zijn nodig om veel beleidsproblemen aan te pakken die echt niet kunnen blijven liggen tot oktober, of later. En om de ruïne van het vertrouwen van burgers in de politiek te stutten. Met de spuuglelijke instorting van Michel I en II kwamen gevoelens naar boven die de verontwaardiging over deze acute crisis ver overstijgen. Namelijk de structurele gedachte dat de politiek, in haar huidige samenstelling en vorm, niet meer in staat is om de grote uitdagingen van deze tijd aan te pakken. Wie de Wetstraat snel overschouwt is moeilijk tot een ander gedacht te brengen. De politiek zit zwaar in het rood. De stille roep om nieuwe vormen en nieuwe politici is groot.

Waarom? Ook Michel I kon burgers niet geruststellen dat de vergrijzingsuitdaging onder controle is: haar pensioenhervorming is een flop, ze heeft dat dossier compleet mismeesterd. Is er nog iemand die gelooft dat de voorziene kernuitstap gehaald wordt? De wet van de tegenvallende Marghem (MR) die investeringen in nieuwe grote alternatieve elektriciteitsproductie moest aanmoedigen, raakte niet op tijd klaar. Het Belgische energiebeleid, met hoge tarieven en lage energiezekerheid, is een ramp. Ondertussen zuigen de Franse eigenaars van onze kerncentrales Engie/Electrabel leeg, zodat er te weinig middelen overblijven om de ontmanteling en berging, die zoals steeds veel duurder dan gedacht zal uitvallen, te betalen. Ook dat kan in lopende zaken wat afgeremd worden.

Even dramatisch: het mobiliteitsbeleid, in België decennialang verwaarloosd, We staan met steeds meer steeds langer stil, het openbaar vervoer maakt dat niet goed. De talrijke mobiliteitsministers ruziën over een nieuw agentschap dat mobiliteitsbeleid in België moet coördineren. De zieltogende NMBS, met dalende stiptheid en klantentevredenheid, wacht nog steeds op een nieuw beheerscontract. Het ligt al maanden onafgewerkt op tafel.

Schaduw

Het uitstekende nieuws dat de werkloosheid in tien jaar nog nooit zo laag stond, werd vergezeld door ander nieuws: dat ondanks de nog overblijvende werkloosheid veel vacatures open blijven, en dus onze arbeidsmarkt onvoldoende goed werkt. Er kan in lopende zaken dus nog in arbeid gedeald worden. Zo gaat dat te lande vaker als goed nieuws in de zon komt: meteen zien we ook de schaduw. Zoals het nieuws dat de begroting van 2018 toch zal meevallen: vooral door de truc van de met boetedreiging afgedwongen verhoogde voorafbetaling van de vennootschapsbelasting. De volgende federale regering kijkt tegen een begrotingsoefening van wellicht 7 miljard aan. Benieuwd of ze daarover veel voorstellen zullen doen in de campagne. Dat mag ook over de krakende werking van onze federale staatsstructuur.

Of het gaat om nieuwe wetboeken, bestuurlijke handhaving, de hervorming van de rekrutering en het statuut van de politie, de hervorming van ambtenarenstatuten, het ziekenhuislandschap en -financiering, het mobiliteitsbudget, een nieuwe wegcode, problemen bij Bpost, de gemiste e-commercetrein of … Federale politici kunnen tijdens lopende zaken in enkele van die uitdagingen een steen in de rivier verleggen. Het is een kwestie van willen, toch?

Als dat lukt hebben de eerste maanden van 2019 het catastrofale einde van 2018 wat gecompenseerd. Ze zijn verkozen om de verdeeldheid in de samenleving een stem te geven, maar ook om die te overstijgen. Als ze enkel het eerste kunnen, zijn ze het niet waard op 26 mei op een lijst te staan.