De Kamer komt terug uit kerstvakantie. Wat nu, na de politieke crisis?
Deze week komt de Kamer terug uit de kerstvakantie. Vanaf zaterdag beginnen de nieuwjaarsrecepties van de politieke partijen. Daar zal de langgerekte kiescampagne afgetrapt worden. Er staat veel op het spel, want bij die verkiezingen op 26 mei krijgen de partijen de kaarten voor de samenstelling van onder meer de federale en de Vlaamse regering. Zonder val van de regering leggen die het politieke landschap vast voor vijf jaar.
We zitten de komende maanden in een unieke politieke situatie. Normaal gezien heb je een regering in lopende zaken na de verkiezingen, wanneer de nieuwe regering nog niet gevormd is. Nu heb je een regering in lopende zaken voor de verkiezingen. Oorzaak is de verkiezingsdatum van 26 mei, die al vastlag voor de Europese en gewestverkiezingen. En die normaal ook de federale verkiezingsdatum wordt, omdat de Zesde Staatshervorming de regeertermijn voor de federale regering opgetrokken heeft van vier naar vijf jaar. Daardoor is de regeringstermijn dezelfde als die voor de gewestregeringen.
Vervroegde federale verkiezingen zijn wel nog altijd mogelijk bij de val van de regering. Die hadden eind januari kunnen plaatsvinden. De liberalen en CD&V hadden geen zin in die vervroegde verkiezingen. Ze wilden geen “migratieverkiezingen” zo dicht bij het goedgekeurde VN-migratiepact.
Als er vervroegde federale verkiezingen werden gehouden, dan zou de federale stembusgang ook nooit meer samenvallen met de Vlaamse. De federale regeringsvorming zou daarna altijd plaatsvinden tijdens de kiescampagne voor de Vlaamse verkiezingen. Regeringen vormen betekent toegevingen doen en die doe je niet tijdens een kiescampagne. Daardoor zou er dan ook maandenlang een regering in lopende zaken zijn.
De verleiding zal zeer groot zijn om met wetsvoorstellen in de eerste plaats kiescampagne te voeren.
Verkiezingen vinden plaats veertig dagen na de ontbinding van de Kamer. Dus kunnen we ervan uitgaan dat in de Kamer nog tot de Paasvakantie van alles goedgekeurd kan worden. De regering kan met wetsvoorstellen naar het parlement trekken. En het staat partijen ook vrij wetsontwerpen ter stemming voor te leggen. Een paar maanden voor de verkiezingen zal de verleiding zeer groot zijn, om met voorstellen en ontwerpen in de eerste plaats kiescampagne te voeren. De techniek zal zijn: een straf wetsvoorstel in het parlement op tafel leggen, om te tonen hoe recht in de leer een partij is en om te tonen hoe verkeerd (asociaal, voor open grenzen, voor kernenergie…) de anderen wel zijn. Dus niets zal zijn wat het lijkt in de Kamer. Bijna alles wat daar besproken wordt, zal gebeuren om kiezers te lokken.
Tonen hoe recht je in de leer bent
De voorstellen en standpunten die partijen en politici de voorbije dagen naar voren geschoven hebben, geven al een voorsmaakje. Het voorstel van minister De Crem voor een eengemaakte politie in Brussel na de rellen in Molenbeek zal meteen een Vlaams-Franstalige tegenstelling oproepen, maar zal daardoor geen resultaat opleveren. Een voorstel om de btw op elektriciteit naar 6 procent te verlagen, zoals SP.A wil, zal geen meerderheid krijgen. Het voorstel van minister Peeters om Belfius in april gedeeltelijk te privatiseren om een vergoeding aan Arco-coöperanten te betalen, roept ook veel weerstand op en zal daardoor niet lukken.
Peeters’ voorstel voor de versnelde vermindering van de werkloosheidsuitkeringen, de zogenoemde degressiviteit, bevat een sociaal luik dat wellicht voor de andere regeringspartijen en N-VA niet te slikken is. Peeters wil werklozen die vroeger een laag loon hadden, meer werkloosheidsuitkering geven in een eerste fase. Dat zal voor N-VA dan wel te veel lijken op wat Beweging.net wil, het vroegere ACW. Dus elke partij zal op haar positie blijven kamperen om net voor de verkiezingen aan te tonen hoe recht in de leer ze wel is.
Met mondjesmaat goedkeuren
Zal er dan niets meer goedgekeurd worden? Jawel. Mondjesmaat. Voorstellen en ontwerpen waar weinig controverse over is. Een verhoging van de laagste pensioenen en lonen krijgt wel een meerderheid. Gunstregimes voor profvoetballers wegwerken, ook een SP.A-voorstel, kan ook nog wel lukken, want ook andere partijen hebben zich daar al gunstig over uitgelaten. Het mobiliteitsbudget voor werknemers van minister Peeters raakt ook nog wel aan een meerderheid. De werkgevers dringen daar volop op aan. N-VA zal zijn kiezers uit de patronale milieus niet willen teleurstellen, want in die kringen was er al veel kritiek op de val van de regering.
Wetgeving voor gascentrales om kerncentrales te vervangen, is misschien ook nog mogelijk. Al is te horen dat het kalf al verdronken is, omdat die niet tijdig zullen draaien om een kernuitstap tegen 2025 mogelijk te maken. Nog wat justitiehervormingen die in de pijplijn zaten, raken ook nog wel aan een meerderheid. Peeters’ voorstel voor het recht op vergeten van kankerpatiënten die een verzekeringspolis willen afsluiten, lijkt ook voor iedereen aanvaardbaar. Noodmaatregelen bij een harde brexit zal iedereen ook wel slikken.
Had iemand dan geloofd dat die regering zonder val na nieuwjaar nog veel zou realiseren?
Eigenlijk is het geen ramp dat de regering-Michel er niet veel meer van zal bakken. Had iemand dan geloofd dat die regering zonder val na nieuwjaar nog veel zou realiseren? De verkiezingen zouden sowieso hun schaduw vooruit geworpen hebben. Het wordt nu alleen nog extra electoraal in de Kamer waar zich ongetwijfeld een dadendrang zal ontwikkelen die veel kiescampagne en lucht zal opleveren, maar weinig wetgeving.
Er staat veel op het spel
Dit valt allemaal te begrijpen. Het zijn cruciale verkiezingen omdat ze de kaarten schudden voor de regeringen die de komende vijf jaar aan de macht zullen zijn. Daarom zal het hard gespeeld worden in de kiescampagne. Er staat veel op het spel. Blijft N-VA incontournable met een score boven de dertig procent? Heeft de partij het lek naar Vlaams Belang kunnen dichten met de forse afwijzing van het VN-migratiepact? Indien dat wel zo is, komt er dan een nieuwe regering-Michel?
Zit de N-VA wel een eind onder de dertig procent, zullen de andere partijen dan niet over N-VA zeggen “van die boer geen eieren meer” na de controverse rond het VN-migratiepact? Komt er dan een oranje-blauw-groene regering, waarvan sommige politici zeggen dat die “in de sterren geschreven staat”? Of wordt het een klassieke tripartite omdat de PS weer zeer groot geworden is en omdat MR laag scoort na de voor premier Michel vernederende val van zijn regering?
En wat met de Vlaamse regering? Zal het mogelijk zijn om er een te vormen zonder de N-VA? Als alle andere partijen, op het Vlaams Belang na, nodig zijn om een regering te vormen, zal dat wellicht niet gebeuren. En als het een Vlaamse regering wordt met de N-VA’er Jambon als minister-president, dan wordt het wellicht ook een beetje een Vlaamse strijdvereniging, wanneer de Vlaams-nationalisten niet in de federale regering zitten. Zoals gezegd, er staat veel op het spel.